Kendini ekonomist olarak tanıtan arkadaşın iktisat literatürüne kazandırdığı son kavram “kur garantili milli para” oldu…
Kendini ekonomist olarak tanıtan arkadaşın iktisat literatürüne kazandırdığı son kavram “kur garantili milli para” oldu…
Geçtiğimiz günlerde Erdoğan, AK Parti 21. Kuruluş Yıl Dönümü Programı’nda konuştu. Konuşmasında; “Kur garantili milli paradan bahsediyoruz ama bunu hazmedemiyorlar. İktisatçıların bazıları bu gerçekleri bildikleri halde sahiplerine yaranmak için programımızı kötülerken, bir kısmı cehaletleri sebebiyle bize kör düşmanlık yapıyor.
Ellerinde sadece çekiç olduğu için her şeyi çivi gibi görenler misali, bildikleri tek ekonomi teorisiyle Türkiye’yi değerlendirenleri kendi kısır dünyaları ile baş başa bırakıyoruz.” dedi
Şimdi bir cahil iktisatçı olarak benim merak ettiğim şey şu: Türkiye’de dalgalı kur rejimini bırakıp yeni bir para sistemine geçtik, Türk Lirasının değerini dövize endeksledik te biz mi bu gelişmeden haberdar değiliz anlayamadım doğrusu…
Bir başka bakış açısıyla Erdoğan’ın ortaya attığı bu kavram bir miktar Para Kurulu uygulamasını da çağrıştırmıyor değil.
Para Kurulu Döviz kuru rejimlerinden biridir. Bu tür bir uygulamada, ulusal paranın değeri yabancı bir para birimine veya yabancı para birimlerinden oluşan bir sepete karşı sabitlenir. Para politikası uygulaması açısından bakıldığında parasal tabanın sadece yabancı para karşılığında yapılan işlemlerle değişmesine izin verir. Diğer bir deyişle, merkez bankasına önceden belirlenmiş sabit bir kurdan döviz satıldığı zaman para miktarı artar, merkez bankasından döviz alındığı zaman azalır. Para kurulu sisteminde, yerli para arzı ülkeye ancak döviz girişi olursa artabilir. Başka hiçbir yolla para arzı arttırılamaz. Türkiye’de sistem değişti de ben bilmiyorsam ya da sistemi değiştirme niyeti varsa elbette bu tanım bir mana ifade eder yoksa lafügüzaftan ibarettir.
İktisatçılar bilir, para sistemleri oldukça karmaşıktır ve zaman sürecinde birçok değişim yaşanmıştır. Önce altın ya da gümüş gibi kıymetli madenlerden basılan paralar vardı. Sonra bu madenler karşılığında basılan kâğıt paralara ve sonra da karşılıksız basılan kâğıt para sistemlerine geçilmiştir.
Yakın tarihi süreç şöyledir:
Eskiden bütün paralar altına ya da gümüşe endeksli olarak basılırdı sonra Bretton Woods anlaşması ile bu kural değişti ve sadece dolar altına endekslendi, anlaşmayı imzalayan diğer tüm ülkelerin paraları ise dolara endekslendi.
Bretton Woods anlaşmasıyla ortaya çıkan yeni uluslararası para sisteminin özellikleri şöyleydi:
Anlaşmaya katılan ve parasını altına dönüştürülebilir yapmayı kabul eden her ülkenin parasının değeri dolara göre saptanmıştır. Dolar altın ile dönüştürülebilirliğini koruyan tek ulusal para olarak kalmıştır. Anlaşma ile 1 ons altın = 35 dolar ya da 1 dolar 0,88867 gram altın olarak belirlenmiş ve ABD dış talep olduğunda doları bu parite üzerinden altına çevirmeyi kabul etmiştir.
Anlaşma, ancak çok özel ve düzeltilmesi olanaksız parasal dengesizliklerde herhangi bir ülkeye, parasının dolara karşısındaki değerini değiştirme olanağı tanımaktadır. Bu tür düzeltmeler için öngörülmüş olan devalüasyon ve revalüasyon oranları en çok %10 dur. Ancak söz konusu ekonominin yapısından doğan dengesizlikler nedeni ile ayarlama ile yapılacak değişiklik %10’u aşacaksa, bu takdirde IMF’nin izni gerekecektir.
Bretton Woods’la getirilen bu sistem ancak 1971 yılına kadar devam edebilmiştir. ABD, içinde bulunduğu ekonomik güçlükler nedeniyle 1971 yılında tek taraflı olarak doların altına dönüştürülebilirliğini kaldırmış, 35 dolar getirene 1 ons altın vereceğim taahhüdünden vazgeçmiştir. Doların devalüe edilmesi ve altına dönüştürülebilirliğinin kaldırılmasıyla ortaya çıkan uluslararası para krizi, Bretton Woods anlaşması ile getirilmiş olan altın döviz standardı sisteminin sonu olmuştur.
O gün, bu gün bütün kâğıt paralar herhangi bir kıymetli maden ve döviz cinsinden karşılığı olmadan basılmakta ve dolaşıma sokulmaktadır. Ben ekonomistim diyen arkadaşın bunu bilmesi gerektiğini düşünüyorum.
Dolayısı ile kur garantili mevduatı anlarım da kur garantili milli para sistemi izaha muhtaç bir kavramdır Erdoğan bu sistem ile ne kastettiğini açıklamalıdır ki bizde ona göre yorum yapalım.
