Bu hafta, insanlık ufuklarını genişleten bir dizi yeni gelişmeyle karşılaştı. Sentetik biyolojiden uzay keşfine, İK yatırımlarından kuantum bilimlere kadar uzanan çarpıcı gelişmeleri paylaşıyorum:
1. Dünya’yı Tehdit Eden “Ayna Hayat” Projesine NASA ve DSÖ’den Durdurma Çağrısı
Paris’te toplanan bilim insanları, “áchiral mikroplar” yani aynalı canlılar üzerinde çalışmaların hızlanmasının, biyolojik savunmaları atlatabilecek yeni tehditleri gündeme getirdiğini belirterek acil küresel regülasyon çağrısında bulundu . Sentetik biyolojideki bu potansiyel kriz, teknolojiyle barışı değil, aksine doğayla çatışmayı da beraberinde getirebilir.
2. Güneş’in Kutup Bölgeleri: İlk Görüntüler ve Yeni Fırtına Uyarısı
NASA–ESA iş birliğiyle Solar Orbiter tarafından çekilen güneşin kuzey ve güney kutup bölgelerine ait tarihe geçen fotoğraflar, manyetik alan şemasında beklenmedik bir karışıklığı ortaya koydu. Bu dönemde NOAA, G2 sınıfı jeomanyetik fırtına uyarısı verdi — gezegenimizin teknolojik altyapısı açısından kritik bir süreç.
3. ESA’dan 1 Milyar €’luk Çift Kullanımlı Uydulara Yeşil Işık
Avrupa Uzay Ajansı, hem sivil hem askeri amaçlarla kullanılabilecek yüksek çözünürlüklü gözlem uyduları için 1 milyar € bütçe talebinde bulundu . Gelişecek optik-radar ve yapay zekâ özellikli bu ağ, Avrupa’nın stratejik bağımsızlığını güçlendirmeyi hedefliyor.
4. İngiltere “Exascale” Süperbilgisayar İçin 750 Milyon £ Ayırdı
İngiliz hükümeti, geçtiğimiz yıl iptal edilen exascale (10¹⁸ flops) süperbilgisayar projesi için 750 milyon £ yatırım yapacağını açıkladı. Bu sistem İngiltere’yi yapay zekâ, iklim simülasyonları ve yeni ilaç keşiflerinde dünyada ön sıralara taşıyacak.
5. Danimarkalı ve Alman Bilim İnsanlarından Kuantum İnterneti Adımı
Danimarkalı ve Alman araştırmacılar, kuantum internetin temellerini oluşturmaya yönelik bir projeyi başlattı. “Erbium”kuantum düğümleriyle real-time olarak kuantum bilgilerinin iletimine geçildiği bildiriliyor. Bu, kuantum ağlarının gerçek dünyada kullanılabilirliği adına büyük bir adım.
6. Atom İnce Bilgisayar: Silikonun Yerini Alabilir
Penn State Üniversitesi, tamamen 2D malzemelerle (molybdenum disulfide ve tungsten diselenide) çalışan ilk CMOS bilgisayarı geliştirdi . Bu teknoloji klasik silikon sınırlarını aşarak gelecekte ultra ince, dayanıklı cihazlara zemin hazırlıyor.
7. Nature’daki Çığır Açan Bilim Gelişmeleri
Yaraç / Yerüstü Maksimum Simülasyon: Aardvark Weather isimli bir makine öğrenimi modeli, küresel hava tahminlerini sayısal modeller yerine doğrudan tahminle yerine getirmeye başladı.
8. Kuantum Yılı 2025
BM tarafından “Uluslararası Kuantum Bilimi ve Teknolojisi Yılı” ilan edilen 2025, kuantum bilgi, keşif ve teknolojilerde büyük hamlelerin yaşanacağı bir dönem olacak. Kanada’dan gelen hata düzeltme ilerlemeleri de bu yolun en güncel aşamalarını temsil ediyor.
Sonuç olarak;
Bu hafta kültürel ve teknolojik bir kırılma yaşandığını söyleyebiliriz:
Biyoteknolojide etik sınırları tartışıyoruz,
Uzayda ve güneşte hayranlık uyandıran keşifler yapılıyor,
Süperbilgisayar ve kuantum teknolojilerinde stratejik yatırımlar artıyor,
Bilimsel modlar doğayı yeniden yorumluyor.
