Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ve saz arkadaşları hep bir ağızdan enflasyon aralık, ocak aylarından...

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ve saz arkadaşları hep bir ağızdan enflasyon aralık, ocak aylarından sonra baz etkisi ile düşecek diye tutturmuş, her yerde ve her ortamda bunun propagandası yapıyorlar. Beklentileri şekillendirmeyi amaçlayan bu propagandaya da ben saz etkisi diyorum.

Bakın enflasyonun düşmesi için umudumuz sadece ve sadece bir matematik etkisi olan baz etkisi ve beklentileri manipüle etmeyi amaçlayan saz etkisine kaldıysa demedi demeyin bu iş yaştır…

Baz etkisinde hesap şu:

2021 yılı Aralık Ayında TÜFE bir önceki aya göre % 13,58 oranında artmıştı.

2022 yılı Ocak ayında ise TÜFE bir önceki aya göre %11,10 oranında artmıştı.

Baz etkisi hesaplamalarına göre yıllık enflasyon oranı hesaplanırken 2022 Aralık ve 2023 Ocak aylarında hesaptan % 13,58’lik 2021 yılı Aralık ve % 11,10’luk 2022 Ocak enflasyonları çıkacak yerine 2022 Aralık ve 2023 Ocak verileri girecek.

Yıllık enflasyonu açıklarken bu aylarda hesaptan bileşikte toplam 26,18 puan çıkacak ve yerine bu gün bilmediğimiz yeni rakamlar girecek. İktidar adına bu propagandayı yapan saz ekibi yeni girecek verilerin çıkacak eski verilerden daha düşük olacağı varsayımı ile enflasyon baz etkisi ile düşecek diye konuşuyorlar.

Evet, eğer 2022 Aralık ve 2023 Ocak aylarında enflasyon bileşik toplamda 26,18 değil de daha düşük bir oranda artarsa doğal olarak yıllık enflasyon da düşecektir, bu çok basit bir matematik olgudur, lakin peşinen söyleyeyim bununda herhangi bir garantisi yoktur…

En nihayetinde enflasyon ile mücadele edecek sıkı para ve maliye politikaları uygulanmadığı müddetçe enflasyonun kendiliğinden düştüğü hiç bir yerde, hiçbir zaman görülmemiştir.

Tamam, arka kapı yöntemleri ile sattıkları dövizler ve uyguladıkları bazı sermaye kontrolleri sayesinde kurlar baskılanıyor, doğal süreçte olması gerektiği yere çıkamıyor, maliyetler bir nebze de olsa kontrol altında tutuluyor ama unutmayın en temelde kurlar da enflasyondan etkilenir, enflasyon artışı devam ederse kur depremleri eninde sonunda yaşanır. Kurların sabitlendiği sabit kur rejimlerinde dahi enflasyonist politikalar uygulanırsa enflasyon olgusu ortaya çıkar!

Diğer yandan enflasyonun artış hızı düşse bile fiyatlar düşmeyecek, sadece fiyatların artış hızı düşecektir.

Bunu bir örnekle açıklayayım ki konu biraz daha netleşsin:

Diyelim ki enflasyon % 10 bu 100 liralık bir mal ya da hizmetin fiyatının bir ayda 100 liradan 110 liraya çıktığını gösterir. Bir sonraki ay enflasyon % 2’ye düşerse fiyatlar 108 liraya düşmez 110 liralık ürünün fiyatı 112 lira 20 kuruşa çıkar. Görüldüğü gibi fiyat artmaya devam etmiş, fakat sadece bir önceki aya göre daha düşük bir oranda artmıştır.

Bu durumda eğer gelirler enflasyon oranı kadar artmazsa bu sefer ortaya hayat pahalılığı olgusu çıkar, insanların özellikle de sabit gelirlilerin gelirleri ihtiyaçlarını satın almaya yetmemeye başlar. İşte bu andan itibaren enflasyon sadece ekonomik bir olgu olmaktan çıkar, yoksunluk ve yoksulluk artar ve olay sosyal, hatta siyasi krize dönüşmeye başlar.

Bu noktada hesaba katmamız gereken birde faz etkisi bulunmaktadır!

Unutmayın Yİ-ÜFE 2022 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre % 4,78, bir önceki yılın Aralık ayına göre % 82,45, bir önceki yılın aynı ayına göre % 151,50 ve on iki aylık ortalamalara göre %114,02 artış göstermişti. Yani daha TÜFE’ye yansımamış çok ciddi bir faz etkisi var. Üretici maliyetleri artmış ama o ya da bu şekilde bu TÜFE’ye yansımamış. Bu elbette ki sürdürülebilir bir durum değildir eninde sonunda TÜFE ÜFE’ye yakınsayacaktır bu sadece ve sadece bir zaman sorunudur yani bir faz meselesidir. Bu olmaya başladığı andan itibaren de beklenen baz etkisi en azından beklendiği kadar büyük bir etki yapmayacaktır.

Dahası kurlar baskı altında, bu baskı kırıldığı ve döviz kurları olması gerektiği noktaya yükseldiği andan itibaren ÜFE daha da hızla artacaktır. Yani eğer bu sonbaharda bir kur depremi daha yaşanırsa önümüzdeki Aralık ve Ocak aylarında ortaya çıkması beklenen baz etkisi buharlaşır. Nureddin Nebati ve saz arkadaşları da eli böğründe baka kalır…