Kripto para sisteminin öncüsü olan Bitcoin 58.330 bin dolarla rekor kırdıktan sonra geçtiğimiz gün itibarıyla 51.150 dolar seviyesine kadar düştü. İlk 100’deki kripto paraların 93’ünde son birkaç günde ciddi oranda bir değer kaybı yaşandı. Bu düşüşlerle beraber birkaç gün içinde kripto paraların toplam piyasa değeri de yaklaşık 1,5 trilyon dolara geriledi.
Kripto para sisteminin öncüsü olan Bitcoin 58.330 bin dolarla rekor kırdıktan sonra geçtiğimiz gün itibarıyla 51.150 dolar seviyesine kadar düştü. İlk 100’deki kripto paraların 93’ünde son birkaç günde ciddi oranda bir değer kaybı yaşandı. Bu düşüşlerle beraber birkaç gün içinde kripto paraların toplam piyasa değeri de yaklaşık 1,5 trilyon dolara geriledi.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen iseThe New York Times tarafından düzenlenen etkinlikte, ekonomi gündemine ilişkin konuştu ve Bitcoin’e dair de değerlendirmelerde bulunarak:
“Bitcoin’in bir işlem mekanizması olarak yaygın olarak kullanıldığını düşünmüyorum. Korkarım çoğu zaman yasa dışı finansman için kullanılıyor. İşlemleri gerçekleştirmenin son derece verimsiz bir yolu ve bu işlemlerin gerçekleştirilmesinde tüketilen enerji miktarı şaşırtıcı. Oldukça spekülatif bir varlık. Bence insanlar aşırı derecede oynak olabileceğinin farkında olmalı. Yatırımcıların yaşayabileceği potansiyel kayıplar konusunda endişeliyim.” dedi.
Açıkçası kripto paralar ve kripto para teknolojisi ekonomi gündemini ve finansal piyasaları epeyce meşgul ediyor, bir çok kişi kripto paraları bırakın kağıt paraları, altın ve gümüş gibi kıymetli madenlere dahi alternatif olarak görüyor.
Bilindiği üzere küresel para sistemi 50 yıl öncesine kadar altın ve gümüş gibi nadir bulunan metallerin kullanıldığı bir yapı üzerine bina edilmişti. Zor bulunan bu nadir metallerin elde edilmesi için yatırım yapılması, emek ve enerji sarf edilmesi gereken bu sistemde paranın üretimi hiç kimsenin keyfine kalmamıştı.
Aşağı yukarı Bretton Woods sisteminin çöküşüne kadar kağıt para sisteminin esasını da kıymetli madenler yahut da değeri kıymetli madenlere çıpalanan kağıt paralar belirlemişti.
İkinci Dünya savaşı sonrası 1944’de kurulan Bretton Woods sisteminin 1971’de Amerika Birleşik Devletlerinin tek taraflı kararı ile çökertilmesinden bu yana dünyada kendi başına bir değeri olmayan, iktidarların keyfine göre miktarı ve değeri belirlenen kağıt paralar egemendir. Dolar hegemonyası da küresel ölçekte bu şekilde kurulmuştur.
Dolar ya da euro dahil bütün bu kağıt paralar devamlı olarak değer kaybetmektedir. Yatırımcıların bu değer kaybından korunabilmesi için faiz oranlarının çok doğru olarak belirlenmesi ve paranın devamlı olarak faizde tutulması gerekmektedir.
Kripto para sistemi işte bu hegemonik, keyfi ve aşırı senyoraj hakkı içeren sisteme bir başkaldırıdır, değeri siyasilerce keyfe keder belirlenemeyen, piyasadaki miktarına iktidarların karar veremediği, yeni teknolojilerin kullanıldığı bir para sistemidir.
Bugün için kripto paralar çok büyük ölçüde devlet dışı girişimler tarafından üretilmektedir fakat bu sistemin çok yakın bir zamanda devletler üstü bir yapı tarafından kullanılacağını ve dünya para sisteminin kökten değişeceğini, değersiz kağıt paraların tamamı ile ortadan kalkacağını, yerini kripto para sistemine bırakacağını düşünüyorum.
Kripto para üretebilmek için bir manada madencilik işine girişerek; emek, zaman, enerji harcamanız ve yatırım yapmanız gerekiyor. Bu noktada fiziki olarak benzeşmeseler dahi kripto paraların üretimi ile altın ya da gümüş gibi kıymetli madenlerin üretimi çok benzeşiyor, bu yüzden de kripto paraların kendi başına bir değeri var zaten.
Diğer yandan bu gün itibari ile zaten sayısal para kullanmaya çok alıştık, bu pandemi dönemi ortaya çıkan koşullar da sayısal para kullanımını çok yoğunlaştırdı. Fakat bu gün kullandığımız sayısal para esas itibari ile kağıt para sisteminin bir yansıması o kadar. Çok yakın bir gelecekte ise kağıt paralar terk edilecek, sayısal paraların arkasına Block Chain teknolojisini kullanan kripto paralar geçecektir.
Kripto para da elbette en temelde bir sayısal paradır ve onun genel özelliklerini aynen taşır. Taklit edilemediği, kayıtlı olduğu, kayıtlarının yani muhasebe defterlerinin güvenliğinin, kırılması neredeyse imkansız şifrelerle, çok gelişmiş kriptoloji teknikleri ile sağlandığı, parayı basan kurumun keyfi uygulamalarla ya da kazayla değerini düşürme ihtimali az olduğu ve üretimi için çok ciddi manada kaynak tahsisi gerektiği için değerlidir.
Kripto paralar hiç şüphesiz ki bir ağ parasıdır; internet ağı üzerinden elektronik ortamda sayısal olarak saklanır, havale edilebilir ve alış verişte kullanılır.
Bitcoin gibi kripto paralar muhasebe defterlerinin fazladan kopyaları birçok yerde tutulduğu ve bunlar Block Chain adı verilen bir teknoloji sayesinde her biri başka mercilerce kendi şifreleriyle kilitlenip devamlı ve eş zamanlı güncellendiği için belli bir merkezden bağımsız bir güven ve garanti söz konusudur. Bunlar için merkezsiz ya da dağınık terimi kullanılır ve hakimiyet bütün bu muhasebe defterlerini tutanlar birlikte karar verebildiği kadar onların elindedir yoksa devlet dahil kimsenin elinde değildir.
Kripto paralar sayısal cüzdanlarda saklanır. Aslında saklanan şey, paranın kayıtlardaki sahibinin sadece kendisinin bileceği, akılda tutulmaya uygun olmayan şifrelerdir. Bu cüzdanlar ya da şifreler saklama hizmeti veren internet sitelerinde veya o sitelere güvenemeyenler için kağıt veyahut da başka bir maddede yazılı olarak, hatta donanım cüzdan yani sırların hiç makine dışına çıkmasını gerektirmeyen cebe sığacak kadar küçük tek amaçlı bilgisayarlar içinde de saklanabilirler.
Sonuç olarak bugün değerleri dalgalansa dahi kripto paralar geleceğin para sistemini oluşturacaktır. Mal ve hizmetlerin değeri arz talep kanunu uyarınca durmadan dalgalanırken, birde siyasi saikler ile değeri radikal bir şekilde dalgalanan kağıt paraların kullanılması dünya ticaretini, üretici güçleri ve yatırımcıları gerçekten de çok zora sokmaktadır. Böyle bir sistemin kullanılması ve kağıt paraların ortadan kaldırılması artık mutlak bir gerekliliktir.
