BIG MAC ENDEKSİ

Herhalde hemen hemen hepiniz Big Mac Endeksi kavramını duymuşsunuzdur. 

Big Mac Endeksi, farklı ülkeler arasındaki Satın Alma Gücü Paritesini (PPP) ölçmenin bir yoludur. Ortalama ulusal Big Mac fiyatlarını ABD dolarına çevirerek, aynı malların farklı ülkelerdeki fiyatı gayri resmi olarak karşılaştırılabilir. 

Big Mac Endeksi aynı zamanda bir ekonominin bireysel satın alma gücü karşılaştırmaları için de iyi bir gösterge olabilir, çünkü dünya çapında standart bir boyut, bileşim ve kalitede üretilir bu yüzden de çok iyi bir göstergedir.

Dahası bir ülkede Big Mac ya da Big Mac Menü fiyatlarının zaman içindeki değişimi çok sağlam bir enflasyon göstergesi olarak da görülebilir.

Ülkemizde TÜİK tarafından hesaplanarak açıklanan enflasyon oranlarına artık hemen hemen hiç kimse inanmıyor ve bence inanmamakta çok da haklılar.

Bakın aşağıda Big Mac Menü fiyatlarında son yıllardaki değişimi gösteren bir tablo paylaşıyorum. Bu tablo aslında TÜİK tarafından açıklanan enflasyon verilerinin yanlışlığını ayna gibi göstermektedir.

Bu tablo enflasyonu göstermek açısından önemli mi?

Bence çok önemli çünkü hamburger denilen ürün gıdadan kiraya, işçilikten enerjiye kadar bir ürünün üretim maliyetini ve dolayısıyla da satış fiyatını belirleyen hemen hemen her kalemi içermektedir.

Ürün standarttır kalite ve ambalaj değişimleri yani Skimpflasyon, Shrinkflasyon ile Greedflasyon ve Karaborsa enflasyonu gibi etkilerden de aridir.

Bu üründe arz ya da talep dalgalanmaları da bu yüzden oluşan fiyat değişimleri de hemen hemen hiç olmaz. 

Yani bu sene zeytin ağaçları verim vermedi zeytinyağı fiyatları arşı alaya fırladı ya da ürün boldu elde kaldı, fiyat çakıldı gibi gerekçeler kullanılamaz.

Tablodan da görüleceği üzere bir Big Mac Menü fiyatı 7 yılda nerede ise 22 kat artmış bulunmaktadır bu fiyat değişimi dehşet bir enflasyona işaret etmektedir.

Big Mac endeksi bize aynı zamanda kurlarla ilgili bir başka gerçeği de gösterir.

Bu gün Amerika’da karşılaştırma amacı ile kullanacağımız bir Big Mac (bu sefer menü değil sadece aynı boyut ve özellikte tek hamburger)  satış fiyatı ortalama 5,69 dolardır bugün Türkiye’de aynı ürün 190 liraya yani 5,88 dolara satılmaktadır.

Türk lirası olarak karşılaştırırsak aynı ürün yani 1 adet Big Mac Amerika Birleşik Devletlerinde 183, Güney Kore’de 132, Avustralya’da 163, Kanada’da 183, İsveç’te 189 liraya satılırken Türkiye’de 190 liraya satılmaktadır.

Türkiye’de gelirlerin bu saydığım ülkelere göre ne kadar düşük olduğunu hepimiz biliyoruz, bu da Türk vatandaşlarının gelirleri ile bir hamburger satın alırken bile ne kadar dezavantajlı olduğunu göstermektedir.

Ayrıca bu gün Türk vatandaşları için yurt dışındaki birçok fiyat çok ucuz kalmakta ama Türkiye’ye turist olarak gelenlere buradaki fiyatlar çok yüksek gelmektedir. Bu Big Mac karşılaştırması da bu gözlemleri net bir şekilde doğrulamaktadır.

Bu sürdürülebilir bir durum değildir!

Fiyatların geri gelmesi mümkün olmadığına göre ücretlerin gerçek enflasyona göre arttırılması kaçınılmazdır.