Bir şehrin kalbi çoğu zaman çarşıda atar. Sabahın erken saatlerinde kepenklerin açılışında çıkan o tanıdık metal sesi, o sokaklara hayatın başladığını gösteren ritimdir.

Son yıllarda, o ses daha az duyulur oldu. Sanki şehir nefesini tutmuş, bir şey söylemek istiyor ama söyleyemiyor gibi. Bir dükkânın önünden geçerken içerideki ışığın sönmüş olduğunu görüyorsunuz ve orada sadece bir işletmenin kapanmadığını, bir evde akşam yemeğinin tadının eksildiğini, bir sofranın sessizleştiğini anlıyorsunuz.
Bugün ülkemizde ticaret yapmak, eskisi gibi “emeğini koy, karşılığını al” düzeninde işlemiyor. Çünkü çoğu ürünün hammaddesi, nakliyesi, enerjisi dolar üzerinden belirleniyor. Buna karşılık satış hâlâ Türk Lirası üzerinden yürümeye çalışılıyor. 2025 yılında dolar kuru yıllık bazda %24,7 arttı. (Kaynak: TCMB, 2025 Kur İstatistikleri) Müşterinin alım gücü aynı oranda artmadığında, esnaf fiyat artırmakla kaybetmek arasında sıkışıyor.
Ticaretin bir diğer dayanak noktası olan vade düzeni de bozulmuş durumda. Tedarikçi peşin para isterken, müşteri 90 ila 120 gün vade talep ediyor. 2025 yılı ortalama tahsil süresi 101 güne uzamış durumda. (Kaynak: TOBB, 2025 Ticari İşlem Raporu)
Zincir marketlerin sınırsız alan işgali bu tabloyu ağırlaştırıyor. Türkiye’de zincir market sayısı 43.500’ü aştı. (Kaynak: Nielsen, 2025 Perakende Haritası) Aynı dönemde mahalle esnafının %29’u kapandı. (Kaynak: TESK, 2025 Kapanış Kayıtları)
Bir kepenk kapanırsa yalnızca bir dükkân kapanmaz; o evde akşam yemeğinin tadı da eksilir.
Kredi konusu ise ayrı bir sıkıntı. Ticari kredi faizleri %54 - %63, ticari kredi kartı gecikme faizleri ise %81’e ulaştı. (Kaynak: BDDK, 2025 Finansal Görünüm)
Avrupa Komisyonu’nun 2025 Türkiye Ekonomi Raporu’nda şu ifade yer alıyor: “Türkiye’nin üretim ve ticaret gücü yüksektir; fakat bu gücün sürdürülebilirliği, reel sektörün ayakta kalmasına bağlıdır.” (Kaynak: Avrupa Komisyonu, Türkiye Raporu 2025)
Bu nedenle çözüm nettir:
•⁠ ⁠Esnafa düşük faizli ve uzun vadeli kredi modelleri getirilmelidir.
•⁠ ⁠Kredi kartı taksit komisyonları kaldırılmalıdır.
•⁠ ⁠Zincir marketlere ürün kapsam sınırlaması getirilmelidir.
•⁠ ⁠Vadeli tahsilatlar güvence altına alınmalıdır.
Çünkü bu ülke sabah kepenk açanların ülkesidir.
Bu ülke veresiye defterinde hatır saklayanların ülkesidir.
Ve eğer bugün kepenk sesi azalırsa, yarın bu şehir kendini duyamaz.
Haftaya yeniden görüşmek üzere…