İşsizlik ülkemizin en önemli sorunu olarak gündemdeki yerini koruyor. Öyle ki, işsiz sayısında yılbaşından bu yana 3 milyon 100 bin kişilik bir artış söz konusu. Özellikle genç işsizler arasındaki işsizlik oranı ise sürekli yükseliş halinde.
İstihdam konusunda Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yanı sıra Devrimci İşsi sendikaları Konfederasyonu da (DİSK) sürekli araştırmalar yapıyor. Doğal olarak bu iki kurum arasında diğer istatistiklerde de olduğu gibi istihdam konusunda da derin farklılıklar yaşanıyor.
Hem TÜİK’in hem de DİSK’in Araştırma Merkezi’nin konu ile ilgili değerlendirmelerine bakmakta yarar olacağı inancındayım.
Öncelikle; DİSK-AR, İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu, TÜİK’in verilerinden yararlanarak hazırlanıyor. Raporda, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı, Ekim 2024’te 11 milyon 245 bin kişi olarak gerçekleşmiş.
DİSK-AR’ın raporunda yer alan önemli tespitler şöyle:
- 2022, 2023 ve 2024 Ekim dönemlerinde dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki makas genişlemeye devam ediyor.
- Yıllar itibariyle, 2022 Ekim’de dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10,3 ve resmi işsiz sayısı 3 milyon 561 bin iken, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20,4 ve geniş tanımlı işsiz sayısı 7 milyon 658 bin seviyesindeydi. Ekim 2023’te dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,5 ve resmi işsiz sayısı 2 milyon 975 bin, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 21,3 ve geniş tanımlı işsiz sayısı yüzde 8 milyon 151 bine yükseldi. Ekim 2024’te ise dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,8 ve resmi işsiz sayısı 3 milyon 175 bin iken geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 27,6 ve geniş tanımlı işsiz sayısı 11 milyon 245 bin kişiye ulaştı.
- Son iki yılda dar tanımlı işsiz sayısı 386 bin kişi azalmış gibi görünse de geniş tanımlı işsiz sayısı 3 milyon 587 bin kişi artmış.
Görüldüğü gibi işsiz sayısı her geçen gün artıyor. Asgari ücret görüşmelerinin başladığı bu günlerde ortaya çıkan bu olumsuz tablo gelecek için umutlu beklentileri ne yazık ki, boşa çıkarıyor.
TÜİK’in verileri de bu tabloyu netleştiriyor.
- TÜİK’in tespitlerine göre, 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı ekim ayında bir önceki aya göre 61 bin kişi artarak, 3 milyon 175 bin kişiye ulaşmış.
- İşsizlik oranı ise 0.1 puan artarak yüzde 8.8 seviyesinde gerçekleşmiş. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 6.9 olurken, kadınlarda yüzde 12.3 olarak tahmin edilmiş.
- İstihdam edilenlerin sayısı ekim ayında bir önceki aya göre 156 bin kişi artarak 32 milyon 970 bin kişi, istihdam oranı ise 0.2 puan artarak yüzde 49.9 olmuş. Bu oran erkeklerde yüzde 67.4 olurken, kadınlarda yüzde 32.8 olarak gerçekleşmiş.
- İşgücü ekim ayında bir önceki aya göre 219 bin kişi artarak 36 milyon 146 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0.3 puan artarak yüzde 54.7 olarak gerçekleşmiş. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 72.4 iken kadınlarda yüzde 37.4 olmuş.
- 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0.3 puan azalarak yüzde 16.6 olmuş. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 12.6, kadınlarda ise yüzde 23.9 olarak tahmin edilmiş.
- Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı ekim ayında bir önceki aya göre 1.9 puan artarak yüzde 27.6 olmuş. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı yüzde 18.5 iken işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı yüzde 19 olmuş.
Özetle;
Kim ne dersin desin, hangi kurum ve kuruluş işsizlik konusunda işine gelen rakamları araştırma raporlarına yansıtırsa yansıtsın gerçek olan, bu yıl içinde işsizler kadrosuna 3 milyon 100 bin kişinin daha eklenmiş olmasıdır.
Herhangi bir işte yevmiyeli, ücretli, maaşlı, kendi hesabına çalışan, işveren ya da ücretsiz aile işçisi olarak referans dönemi içinde en az bir saat bir iktisadi faaliyette bulunan kişiler dar tanımlı işsizlik içinde değerlendirilirken, zamana bağlı eksik istihdam edilenleri (kısa zamanlı çalışanları, mevsimlik çalışanları), standart işsizleri ve potansiyel işgücünü (halen çalışmayıp iş bulursa çalışmak isteyenleri) dahil eden sistem ise geniş tanımlı işsizlik olarak tanımlanıyor.
Görüldüğü gibi bu tanımların yanı sıra, ülkemizdeki işsizleri gizli işsizlik, açık işsizlik, iradi işsizlik ya da gayri iradi işsizlik gruplarında da değerlendirmek mümkündür. Hangi tanım adı altında değerlendirirsek değerlendirelim, ne yazık ki, işsizlik ülkemizin “yumuşak karnı” olmaya devam ediyor.