Her yılbaşında olduğu gibi bu yılbaşında da Müslüman Noel kutlar mı kutlamaz mı tartışmaları alevlendi. Bu tartışmaların büyük bir kısmının koyu cehalet ve taassuptan kaynaklandığını söylemeliyim. Öncelikle Noel ile yılbaşı kavramları birbirine karıştırılıyor bunun önemli bir sebebi batı dünyasının Noel bayramı ile yılbaşı tatilini birleştirerek uzunca bir tatil yapmasından kaynaklanıyor olmalıdır.
Şimdi bu kavramlara bir göz atalım:
NOEL
Noel sözcüğünün kökeni Latince Natalis yani doğum kelimesidir. Noel, her yıl 25 Aralık tarihinde İsa'nın doğumunun kutlandığı Hristiyan bayramıdır. Ayrıca Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş veya Milat Yortusu olarak da isimlendirilir. İsa, İslam dininde kitap verilen peygamberler arasında sayılır, İsa Peygamber veya ʿÎsâ bin Meryem olarak bilinir. İsa Peygamberden Kuran'da 93 âyette, "Meryem'in oğlu", "Allah'tan bir ruh" ya da "Allah'ın Kelimesi" unvanlarıyla veya özel ismiyle toplam 180 defa zikredilmektedir.
Müslümanların Kutsal Kitabı olan Kuran’da övgü ile bahsedilen İsa Peygamberin doğum gününü kutlamakta bir Müslüman için ne gibi bir sakınca olabilir?
Düşmanlığa varan bu karşıtlığı anlamak hiçbir şekilde mümkün değildir doğrusu. Günümüzde ise Noel, Hristiyan olmayanlar tarafından da kutlanan, dinî motiflerinden arınmış, hediye alışverişi etrafında yoğunlaşan bir bayram olarak da kutlanmaya başlamıştır. Bu seküler Noel versiyonunda mitolojik figür olan Noel Baba temel bir rol oynar.
NOEL BABA
Noel Baba efsanesi ve 6 Aralık'ta çocuklara şekerleme ile hediye verilmesi geleneğinin, Piskopos Nikola'yı konu alan bir Hollanda efsanesi Sinterklaas'a dayandığı kabul edilir. Bu efsane ilk kez Hollandalı göçmenler vasıtasıyla Amerika’ya ulaşmıştır. Piskopos Nikola Likya'nın Myra yöresinde yani günümüzde Demre olarak bilinen yerde yaşamış bir Hristiyan azizidir, 6 Aralık, Aziz Nikola Günü olarak kutlanır ve bu günde birçok ülkede çocuklara hediyeler verilir.
Hristiyanlar Piskopos Nikola’yı, iyi kalpliliği ve cömertliği ile bilir. Piskoposun yoksulluk nedeniyle fuhuşa sürüklenecek üç genç kızın çeyiz masraflarını ödeyip evlendirdiğine ve bir kasap tarafından öldürülüp tuzlu suya basılan üç çocuğu dirilttiğine inanılır. Nikola Hollandacada Sinterklaas (Aziz Klaas) olarak biliniyordu. Hollandalı göçmenler Amerika'ya ulaştığında bu isim zamanla Santa Claus'a dönüşmüştür.
Modern bir mit olarak Noel Baba’nın doğuşu:
Günümüzdeki Noel Baba imajı, Thomas Nast'ın 3 Ocak 1863 tarihli çizimlerine dayanır. Nast'ın çizimleri ise 1822'de Amerikalı şair Moore’un yazdığı kabul edilen ve ölümünden sonra kendisine atfedilen, Aziz Nikola'nın Ziyareti ya da Noel'den Önceki Geceydi olarak bilinen şiirden esinlenmiştir.
Popüler Noel Baba imajı, Haddon Sundblum’un 1931 yılından itibaren Coca-Cola şirketi için çizdiği uçan geyiklerin çektiği bir kızağı ile çocuklara hediyeler dağıtan şişman, beyaz sakallı, uçları beyaz kürklü kırmızı bir kıyafet giyen, siyah kemerli, siyah çizmeli, yumuşak kırmızı şapkalı çizimi ile son haini almıştır.
Noel Baba'nın hediye getirmesi geleneği, İskandinav Mitolojisi'ndeki tanrı Odin’e dayanır. Odin, uçan atı Sleipnir ile avlanmaya gittiğinde, çocuklar Sleipnir için çizmelerinin içine havuç ve saman koyup şöminenin yanına asarlardı. Odin'in bu iyilik karşılığında çocuklara hediye ve şekerlemeler getirdiğine inanılırdı.
Zamanla bu gelenek İskandinav göçmenler vasıtasıyla Amerika'ya ulaştı. Çizme yerine büyük çoraplar kullanılmaya başlandı ve bu gelenek Noel kutlamalarına eklemlendi.
Britanya'da Doğanın kişileşmiş hali sayılan Yeşil Adam'dan etkilenen ve Noel'in kişileştirilmesi olan ayrı bir Baba Noel (Father Christmas) geleneği vardır. Bu karakter de Kelt ve Germen mitolojilerinden birçok etki taşımaktadır. Daha sonraları bu karakter Santa Klaus'la birleştirilip tek bir karakter haline getirilmiştir.
Noel ağacı süslemenin ise eski İskandinav efsanelerine dayandığı düşünülür. Buna göre İskandinav tanrılarından Odin, dünyayı yarattıktan sonra kendini evrenin ağacı denilen ve hiç solmayan bir çam ağacına asmak suretiyle hikmet ve bilgiye dönüşmüştür. Söz konusu efsanede Odin’in kendini feda edişi Hristiyanlarca İsa’nın çarmıha gerilişine benzetilmiştir.
Çam ağacı ile ağaca mum vb. objeler asmak suretiyle ışıklandırma geleneği ise antik Yule festivalinden kaynaklanmaktadır. Çam ağacının ölümsüzlüğü temsil ettiğine, ağaca bağlanan mumların ise kötü ruhları ve cadıları kovmak için yakıldığına inanılırdı. 25 Aralık tarihine denk gelen Yule kutlaması, gündüzlerin kısa olduğu İskandinav ülkelerinde yılın en kısa gündüzünde yapılan bir pagan kutlamasıydı. Buna göre çam ağacı süslemesinin yanı sıra mum geleneği daha sonra Hristiyan Avrupa’ya geçmiş, farklı ışıklandırma yöntemleri başta Noel olmak üzere her türlü kutlamanın parçası haline gelmiştir. Ağaca asılan küçük ay, güneş ve yıldız süsleri de Bâbil tanrılarının simgeleri olup Hıristiyanlığa Yunan ve Roma yoluyla girerek günümüze kadar ulaşmıştır.
Görüldüğü üzere harmanlanan mitolojiler ve gelenekler günümüzde tüm dünyayı etkisine alan büyük bir festivale dönüşmüş bulunmaktadır. Yılbaşı ise tamamen ayrı bir konudur o da başka bir makalenin konusu olsun.
