Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Abdulilah Ece, yapay zeka ve gelişmiş bilgisayar yazılımlarının ilaç geliştirme süreçlerini kökten değiştirdiğini belirtti. Geleneksel yöntemlerin yüksek maliyetli ve uzun süren yapısına karşılık, yeni teknolojilerin süreci hızlandırdığı ve başarı oranını artırdığına dikkat çekti.
Yüksek Maliyetli İlaç Tasarımı Yerini Dijital Yöntemlere Bırakıyor
İlaç geliştirme, milyonlarca dolar bütçe gerektiren karmaşık bir süreç. Prof. Dr. Ece, “Bir ilacın piyasaya çıkma maliyeti yaklaşık 3 milyar doları bulabiliyor. Ancak bilgisayar destekli tasarım ile bu yükü önemli ölçüde azaltmak mümkün,” dedi. Sanal ortamda milyonlarca molekülün taranabildiğini belirten Ece, Alzheimer gibi zorlu hastalıklara karşı 150 milyonun üzerinde molekülü tarayarak umut vadeden 15 aday ilacı belirlediklerini söyledi.
Yan Etkileri Azaltan ve Çevre Dostu İlaç Tasarımları
Yeni teknolojilerin, sadece etkili ilaç geliştirmekle kalmadığını aynı zamanda yan etkileri en aza indirdiğini belirten Prof. Dr. Ece, “Bilgisayar ortamında, bir ilacın hedef protein dışında hangi diğer proteinlerle etkileşime girebileceği analiz ediliyor. Böylece, sadece hedefe odaklanan, hastalar için daha güvenli ilaçlar tasarlanabiliyor. Bu süreç aynı zamanda çevreye salınan kimyasal atık miktarını da azaltıyor,” diye ekledi.
Türkiye’de Yapay Zeka Destekli İlaç Tasarımı İçin Eğitim ve Araştırma Çalışmaları
ECE Research adıyla kurduğu araştırma grubunda dünyanın önde gelen yazılım firmaları ile iş birliği içinde çalışan Ece, yüksek donanımlı bilgisayarlarla ‘in siliko’ laboratuvarlarında önemli çalışmalar yürüttüklerini belirtti. Türkiye’de ve yurtdışında bilgisayar destekli ilaç tasarımı eğitimleri verdiğini söyleyen Ece, “Alanı bilen uzman sayısı artsa da halen yetersiz. Disiplinler arası iş birliğinin artırılması gerekiyor. Türkiye’de yerli ve milli bir ilacın üretileceğine yürekten inanıyorum” ifadelerini kullandı.
