Kumyangjangni Savaşı ve Sonrası
Günce’nin ilk üç bölümünde Türk-Kore dostluğunun tarihsel temellerinin ardından Türk Tugayı’nı Kore’ye ulaşmış, zorlu savaş günleri başlamıştı. Olanlar yazılan destandı ve destan yazılmaya devam ediyordu. Önce ilk üç bölümün bağlantısını verelim, sonra destanı dilimiz döndüğünce, kalemimiz yettiğince anlatmaya devam edelim.
https://sonsoz.com.tr/makale/19012638/necati-yalcin/kore-savasi-1
https://sonsoz.com.tr/makale/19028322/necati-yalcin/kore-savasi-2
https://sonsoz.com.tr/makale/19035653/necati-yalcin/kore-savasi-
Çin ordusu Birleşmiş Milletler (BM) ordusu karşısında üstünlüğü ele geçirmiş, darbe üstüne darbe indiriyordu. BM ordusu, ilk savunma hattı kaybedince ikinciye çekildi. Çinliler durdurulamıyordu, üçüncü hat da düştü. Moraller bozulmuş, kayıpların önüne geçilemiyordu. Dördüncü hat için (öncekilere A,B,C, buna D hattı deniyordu) bir oyalama, geciktirme düşünüldü ve büyük bir kuvvetle, bir tümenle taarruza karar verildi. Tümen, iki diğer alayın ortasında Türk Tugayı olmak üzere 24/25 Ocak gecesi gizlice cepheye yanaştı. Amaç düşmanı sarsmak, kayıp verdirip düzenini bozmaktı.
Türk tugayına düşen Kumyangjangni kasabası ve 156 rakımlı tepe gibi düşmanın son derece güçlü olduğu kesimdi. Tugay için oldukça uzun sayılabilecek 12 kilometrelik bir taarruz cephesi söz konusuydu. Bu nedenle iki Amerikan tank bölüğü, tümen topçusu ve hava kuvvetleri de destek olacaktı.
Hava – 10 derece, toprakta 35 santim kar ve o toprak ve ağır kalaslar altına gömülmüş sığınaklarda, birbirini koruyan ağır silahlar ve saldırı için hazır piyade, taarruz için karşı karşıya olunan ağır koşulları anlatmak için sanırım yeterlidir.
Koşullar ne olursa olsun, kanlı ve zorlu Kunuri Savaşlarının iki ay sonrasıydı. Kuzey Yıldızı dinlenmiş, eksiklerini tamamlamış ve savaş hazırdı.
Kumyangjangni… Cephe hattına ilerleyen askerlerimiz
Kumyangjangni Savaşı, 25-27 Ocak 1951
İlk gün…
Ağır topçu ateşi ve hava bombardımanı ardından birlikler ilerlemeye başladı. Sığınakların tek tek el bombasıyla imhası gerektiğinden, akşama doğru 4. kilometrede düşmanın ilk mevzilerine ulaşıldı.
O gün Çinlilerin durdurulduğu gün olarak tarihe geçecekti…
Mehmetçik süngüyle, el bombasıyla saldırıyordu.
En müthiş çarpışmaydı.
Bir Çinli askerin cebinde Kunuri’de şehit düşen bir çavuşumuzun not defteri çıktı. Bunun anlamı Kunuri’de taarruz eden birliğe rastlanılmış olmasıydı. Tugay içinde müthiş bir intikam duygusu dalga dalga yayıldı.
Gece beklenen Çin baskını olmadı. Belki de Çinliler baskına karşı dağılmayan boğaz boğaz dövüşmekten çekinmeyen, süngüsünü, dipçiğini ölümcül şeklide kullanan Türk askeriyle çatışmaktan geri durmuştu.
Kumyangjangni… Tepelere yaklaşan askerlerimiz
İkinci gün…
Sabah 1. Kolordu Komutanı General Milburn, kalabalık bir gazeteci grubuyla methini duyduğu Mehmetçiği savaşırken görmek için gelmişti. General ve gazeteciler için uçak, tank ve top atışları tam anlamıyla büyük bir gümbürtü söz konusuydu.
Mehmetçik, bomba ve süngü hücumlarıyla 156 rakımlı tepe almış, tankların desteğindeki diğer grup da Kumyangjangni’nin eteklerine kadar gelmişti.
İki saat sonra kasabanın en yüksek binasında Türk bayrağı dalgalanmaya başladı.
Üçüncü gün…
Koşullar düşmanın ağır kuvvetlerinin 10 kilometre geriye çekilmesi nedeniyle oldukça rahatlamıştı. Artık Çinliler sanıldığı kadar korkulacak düşman değildi…
Sonuç
Biri astsubay, 11’i er 12 şehit, 31 yaralı… Kaybımız toplamda 43 kişiydi. Acıydı. Amerikan heyeti gece karanlığında sayım yapmış, Çinlilerin kaybını 551 olarak tespit etmişti. İnanılmazdı. Doğrusu savunan düşmanın bu kadar çok kayıp vermesi, taarruz eden birliğin bu kadar az kayba uğraması. Gündüz gözüyle yeni bir Amerikan heyeti alana çıktı. Sonuç hayret edilesi ve hayranlık uyandırıcıydı. 1734 ölü 23 esir, Türk askerinin kaybının 25 katıydı.
Başlı başına destan!
BM’nin Çinlilere karşı ilk zaferi oldu. Büyük moral kazanana BM kuvvetleri 29 Ocak tarihinde bütün cephelerde taarruza kalktı ve Çinliler 38. paralelin kuzeyine sürüldü.
Amerikalılar Türk Tugay’ının bu muharebesini tarihe, Kore Savaşı’nın ‘en kanlı piyade muharebesi’ olarak kaydettiler.
15 bin gittik.
896’sı şehit; yaralı, kayıp, esir, toplam 3,277 kaybımız oldu…
Yani; 5 gidenden biri dönmedi…
NATO…
Savaş bitmeden NATO’ya kabul edildik…
Ankara İlkokulu ve Yetimhanesi…
Savaşta anne-babasını kaybeden yüzlerce çocuk, Türk askerinin kurduğu Ankara isimli okulda sevgiyle yetiştirildi.
Türkiye’ye dönerken arkalarında Ankara marşını mutlulukla söyleyen Koreli çocuklar kaldı…
Yaralılar…
Yaşamlarının sonuna dek ne acılar çekti? Bilmiyoruz…
Kayıplar…
Zaten yoklar…
Esirler…
Esirler destan yazabilir mi?
Yazmışlar!
Bizimkiler esirken yemek veya görev dağılımında disiplinden taviz vermemişler. Çünkü en üst rütbeliden aşağıya doğru komuta zinciri hiç aksamadan çalışmış. Kimsede rütbe yok, çünkü sökülmüş ama bir şey fark etmemiş, onbaşı bile komutan.
Hal böyle olunca, emirler aksatılmadan yerine getirilmiş, yemek desen, herkes eşit beslenmiş, hastalar desen çok iyi bakılmış, yaralılar iyileştirilmiş.
Diğerlerinde durum farklıyken bizimkiler kayıpsız memlekete dönmüş.
Çinliler en rütbeliyi ayırıp, düzeni bozmaya çalışmış, sıradaki rütbeli en üst komutan olmuş, işler yine bozulmadan tıkır tıkır işlemiş.
Şaşkınlık verici bu durum karşısında Amerikalılar,
“Nasıl olur?” diyerek araştırma konusu yapmış…
Gaziler…
Askerini kurtaran kahramanlara ABD vatandaşlık, maaş teklif etti.
Hiçbiri kabul etmedi…
Üstteki fotoğrafta Asteğmen Münci Kapani tugaya sığınan çocuklarla, alttaki fotoğrafta askerlerimiz yıllar sonra filme konu olacak Ayla ile
Ankara Okulu
Türk askeri yetim kalan çocuklar için çok üzülüyor, elinden geleni yapmaya çalışıyordu. Daha organize olmak gerektiği düşünüldü. Milli Mücadele’de Anadolu’nun yetim çocukları için Kazım Paşa’nın yaptığını Kore’de Kore’nin çocukları için Kore Türk Tugayı yaptı. Çocuklara sahip çıkmak için bir okul kuruldu. Suwan Ankara Okulu…
İlk tugaydan başlayıp sonrakiler tarafından okulun tüm masrafları karşılanmaya devam edildi.
Mehmetçik için en güzel hediye okuldaki tüm çocukların pırıl pırıl kıyafetleriyle, ezbere ve büyük bir coşkuyla söyledikleri ‘Ankara, Ankara, Güzel Ankara’ olacaktı…
Suwan Ankara Okulu öğretmen ve öğrencileri
Savaş ve savaş sonrası
Kore Savaşı’na 1950-1953 yılları arasında, her sene değişerek 21 bin 213 Türk askeri katıldı. Savaştan sonra da 35 bin 325 askerimiz daha gitti. 1971 yılına dek…
Türk Tugayları, Kore’de 27 Temmuz 1953’te imzalanan Panmunjom Ateşkes Anlaşması’na kadar geçen sürede oyalama, taarruz ve savunma muharebeleri icra etti ve bu yazı dizisinde işlenen bazıları savaşın seyrini etkiledi.
Tugay’ın yaşadığının en iyi anlatımı
Tugayın Alay Komutanı Albay Celal Dora, anılarını yazdığı kitabında, Kore’ye hareketinden ayrıldığı güne kadar geçen 351 günün hesabını çıkartmış.
24 gün deniz yolculuğu
23 gün Kore’de harbe hazırlık, ikmal, eğitim ve tatbikat
11 gün gerillalarla savaş
78 gün taarruz muhabereleri
126 gün savunma muhabereleri
18 gün çekilme muhabereleri
71 gün destek görevleri ve dinlenme
En soğuk ve en sıcak günlerde, karlı, buzlu, çamurlu veya yağmurlu ortamlarda, tamamen yabancı bir arazide, dilini bilmediği milletlerle…
Tugayın yaşadığının en iyi anlatımı bu olsa gerek!
Madalyalar
Amerikalılar farklı başlıkla Türk Tugayı’na üç madalya verdi. “Mümtaz Birlik Madalyası ve Beratı” verilmesine karar verdi. Bu madalya, ABD tarafından yabancı bir devletin ordusuna verilen ilk madalya oldu. Dehşetengiz Kunuri Muharebeleri’nde verdiği kahramanca mücadelenin sonucunda askerlerimiz, Amerikan 8. Ordu Komutanı General Walton Walker tarafından toplamda 15 adet Gümüş ve Bronz Yıldız madalyalarıyla taltif edildi. Savaştan sonra da Türk Tugayı adına Türkiye Cumhuriyeti 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar'a da 1954 yılında Legion of Merit madalyasıyla verildi.
Koreliler de savaşa katılan tüm birliklere olduğu gibi Tugayımız Kore Cumhurbaşkanlığı’nca da “Cumhurbaşkanlığı Birlik Nişanı” ile ödüllendirildi.
Yayınlardan bir-iki örnek
Yurt dışından…
Biri basılı (The Hutchinson Enclclopedia) diğeri internet kaynaklı (encyclopedia.com) iki İngilizce ansiklopediyi ele alalım.
The Hutchinson Enclclopedia, Kore Savaşı başlığıyla ayırdığı iki paragrafta ağırlığını Amerikan birliklerinin oluşturduğu BM güçleri diye anlatırken (2002, 20.baskı, s. 526) Türk Birliği’nden hiç söz etmez.
200’ün üzerinde ansiklopediyi tarayarak sonuçlara ulaşan
encyclopedia.com adresindeyse Türkçe çevirisini hemen alt satırlarda görebileceğiniz iki cümle içinde Türk birliklerinden söz edilir.
“Sonunda, Güney Kore, Amerika, İngiliz,
Avustralya ve Türk birliklerinden oluşan
müttefik bir güç, Çin Halk Cumhuriyeti'nin
yardımıyla Kuzey Kore Komünist hükümetinin
Kore yarımadasını kontrol etme arzularını
boşa çıkardı…
Kore'de yaklaşık 37.000 Amerikalı öldü;
İngiliz, Avustralyalı ve Türk kuvvetleri
arasında ise daha az kayıp vardı.”
Bir de yurttan bir habere göz atalım…
Gazilerimiz ne yazık ki genel olarak sadece hayatlarını kaybettiklerinde gazeteye haber olabiliyorlar. Bir de aşağıdaki haberi okudum.
“Denizli’de 2 şahıs, ‘Kaymakamlıktan yardım getirdik’ diyerek 87 yaşındaki Kore Gazisini soydu…”
Anıtlar
Kore halkı Türklerin fedakârlığını hiçbir zaman unutmadı…
Kumyangjangni'de bir anıt…
28 metre yükseklikte, muhteşem bir eser.
Koreliler savaş alanındaki en yüksek tepeye ‘Türk Zafer Anıtı’ dikti…
Puson'da bir şehitlik…
Birleşmiş Milletler Ordusu Mezarlığı'nda ‘Türk Şehitliği’…
Ankara’da bir anıt…
‘Kore’de Savaşan Türkler Anıtı’.
Geleneksel Kore mimarisini yansıtıyor.
Mermer kaidesinde şehitlerin isimleri kazılı…
Her yıl Kore Savaşı 25 Haziran ve Kumyangjangni Zaferi 25 Ocak tarihlerinde törenle, burada anılıyor…
Bugün çiçeklerle kaplı, yemyeşil olan Pusan’daki Türk Şehitliği’nin ilk zamanlarına ait fotoğrafı
Kore Savaşı Anıtsal Mezarlık
Her sabah 10’da BM bayrağı çekiliyor, 16’da indiriliyor.
Mezarlığa yiyecek içecek sokmak, buradayken sigara içmek ve yüksek sesle konuşmak yasak. Düzenli olarak 2-4 yaşındaki çocuklar getirilen mezarlığın yıllık ziyaretçisi sayısı yüzbinlerin üzerinde.
11 ülkeden 2 binin üzerinde askerin kabri var.
Hayatlarını kaybeden 721 askerimizin 462’sinin mezarı burada. Her mezarda şehidin adı, ölüm tarihi Türk bayraklı bir tabelada yazılı.
Mezarlıkta Anma Duvarı var. Savaşta hayatını kaybeden 40 binin üzerinde askerin adı yazılı.
Bir de ateş yanıyor. Hiç söndürülmüyor. Hayatını kaybedenler hiç unutmasın ve hep barış hâkim olsun diye…
Kaynaklar
Kitaplar
* Fotoğraflar: Fotoğraflarla Kore Savaş’ında Türk Askeri, 2019.
* Gök-Türkler ile Goguryeo arasındaki ilişkiler, Uluslararası Okurlar İçin Kore Tarihi, İkinci Baskı, 2014.
* Ali Denizli, Kore Savaşı Kahramanı Şehit Üsteğmen Naci Gökçe, 2015.
* Bahtiyar Yalta, Kunuri Savaşı ve Geri Çekilmeler, 2005.
* Barış Can, 1950 Onur Madalyası Kore, 2011.
* Bülent Ruscuklu, Kore Savaşı, Unutulan Savaş ve Gazi Faruk Pekerol’un Anıları, Tarihsiz.
* Celal Dora, Kore Savaşından Türkler, 1963.
* Hilmi Elçi, Kore Savaşı 1950-1953, Tarihsiz.
* İbrahim Artuç, Kore Savaşında Mehmetçik, 1990.
* Kore Tarih Öğretmenler Birliği, Uluslararası Okurlar İçin Kore Tarihi, 2020.
* Korsavaş Dergileri.
* Kunuri Muharebeleri, tahirun.org/kunuri.html.
* Nazım Dündar Sayılan, Kore Harbinde Türklerle, 2003.
* Tahsin Yazıcı, Kore Hatıralarım, 1963.
* Korean War, The Hutchinson Encyclopedia, 2001.
* Yzb. Nazmi Özoğul, Kore’de Niçin Savaştım?, 1954.
Mehmet Ali Tuğtan, Derleyen, Kore Savaşı – Uzak Savaşın Askerleri, 2013.
İnternet
* Kore Kültür Merkezi için: tr.korean-culture.org/tr/welcome. Erişim Tarihi: 3 Ocak 2024.
* Video için: Kore Kültür Merkezi / Dalgınım Sana, youtube.com/watch?v=OVaBcZuGKWI. Erişim Tarihi: 3 Ocak 2024.
* Koguryo, tr.wikipedia.org/wiki/Koguryo. Erişim Tarihi: 3 Ocak 2024.
* Kore Savaşı ve Savaşa Katılan Amasyalı Şehit ve Gaziler, dergipark.org.tr/en/download/article-file/907266. Erişim Tarihi: 7 Ocak 2024.
* Kore Savaşı, muharipgazilerizmir.org.tr/27-kore-savasi.html. . Erişim Tarihi: 6 Ocak 2024.
* Korean War, encyclopedia.com/history/asia-and-africa/korean-history/korean-war. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2024.
* Soğuk Savaş ve Bölünmenin Getirdiği Kardeş Katliamı Trajedisi, contents.history.go.kr/mobile/kc/view.do?levelId=kc_i501100&code=kc_age_50. Erişim Tarihi: 7 Ocak 2024.
* Güney Kore'deki BM Anıtsal Mezarlığı'nda 462 Türk şehidin kabri bulunuyor, aa.com.tr/tr/gundem/guney-koredeki-bm-anitsal-mezarliginda-462-turk-sehidin-kabri-bulunuyor/2971732. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2024.
* Yavuz İşçen, Asker anılarının biriktiği Ankara kışlaları Nizam-ı Cedid Kışlası ve Sarıkışla, solfasol.tv/asker-anilarinin-biriktigi-ankara-kislalari-nizam/. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2024.
