İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. T. Gül Şendil, çocuğunun her hareketini kontrol etmeye çalışan ebeveynler için kullanılan "helikopter ebeveynlik" terimini ve bu ebeveynlik tarzının çocukların gelişimi üzerindeki etkilerini değerlendirdi.
Şendil, helikopter ebeveynliği tanımlarken, “Bu terim, çocuğunun her adımını sürekli denetleyen ve ona neredeyse hiç özgürlük tanımayan ebeveynleri tanımlamak için kullanılıyor” dedi. Şendil, “Ebeveynler genellikle ‘en iyisini yapmak’ amacıyla bu tür bir yaklaşımı benimserler, ancak yapılan araştırmalar bunun, çocukların ruh sağlığından kariyer seçimlerine kadar birçok alanda ciddi sorunlara yol açtığını ortaya koyuyor” şeklinde konuştu.
Özgüven Kaybı ve Duygusal Stres
Helikopter ebeveynliğin, çocuklarda kaygı ve depresyon riskini artırdığını belirten Şendil, “Aşırı kontrol, çocuklarda özgüven eksikliği ve duygusal strese yol açıyor. Bir araştırmaya göre, bu tür bir ebeveynlik tarzı çocuklarda mükemmeliyetçilik eğilimlerine neden oluyor. Çocuklar, sürekli baskı altında hissediyor ve kendilerini asla yeterince iyi görmüyorlar. Bazı ebeveynler, çocuklarının eğitimlerine o kadar müdahale ediyor ki, bu durum çocukların ders çalışma isteğini bile olumsuz yönde etkiliyor. Çocuklar, ders çalışmayı bir 'zevk' değil, sadece anne ve babalarını memnun etmek için yapılması gereken bir görev olarak algılıyorlar. Bu da uzun vadede akademik başarıyı olumsuz etkileyebiliyor” uyarısında bulundu.
Kariyer Seçimlerinde Belirsizlik
Şendil ayrıca, helikopter ebeveynlerin çocuklarının kariyer seçimlerinde daha kararsız olduklarını ve hata yapma korkusu nedeniyle yeni fırsatlara açık olmadıklarını söyledi: “Aşırı müdahaleci ebeveynlerin çocukları, arkadaşlık ve romantik ilişkilerde de kendilerini başarılı hissetmiyorlar. Kendi kararlarını almakta zorlanan çocuklar, sosyal çevrelerinde bağımsız bir birey gibi hareket edemiyorlar. Bu da uzun vadede ilişki problemlerine neden olabiliyor” diye ekledi.
Riskli Davranışlar Ortaya Çıkabiliyor
Ebeveynlerin çocuklarını her türlü tehlikeden korumaya çalışırken, onların bağımsızlık geliştirme şansını ellerinden aldığını belirten Şendil, “Bazı çocuklar, aşırı koruma nedeniyle riskli davranışlar sergileyebiliyor. Örneğin, bir araştırmada aşırı kontrol altındaki gençlerin daha fazla alkol kullandığı gözlemlenmiş. Bu gençler, bağımsızlıklarını kanıtlamak için farklı yollara başvurabiliyorlar” dedi.
Bağımsızlık Desteklenmeli
Helikopter ebeveynlere yönelik en önemli tavsiyesinin, çocukların bağımsızlıklarını teşvik etmek ve karar alma süreçlerinde onlara daha fazla alan bırakmak olduğunu vurgulayan Şendil, “Çocukların hata yapmalarına izin vermek, onların gelişimi için çok önemli. Ebeveynler, çocuklarının yanında olmalı, ancak bu sıkı bir denetim anlamına gelmemeli. Destekleyici olmak ve gerektiğinde rehberlik sağlamak çok daha sağlıklı bir yaklaşım. Çocukların kendi ayakları üzerinde durmalarına fırsat verildiğinde, hem daha sağlıklı bireyler yetişir hem de ebeveynler gereksiz bir yıpranmanın önüne geçmiş olur” şeklinde konuştu.
Çocukların Deneyimle Öğrenmesine İzin Verilmeli
Prof. Dr. T. Gül Şendil, sözlerini şöyle tamamladı: “Helikopter ebeveynlik, iyi niyetle yapılan bir yaklaşım olsa da uzun vadede çocukların ruhsal ve sosyal gelişimi üzerinde ciddi riskler taşıyor. Belki de en doğru olan, bir adım geri çekilerek çocukların hayatı kendi yollarıyla deneyimlemelerine izin vermek. Çünkü hayat, ancak deneyimlerden öğrenildiğinde gerçekten anlam kazanır.”
