Akdeniz Üniversitesi (AÜ) Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zekeriya Karadavut, bayramların zaman içinde dönüşüm geçirdiğini belirterek, büyük aile yapısından çekirdek aileye geçişin, göç hareketlerinin, ekonomik zorunlulukların ve zaman darlığının gelenekleri şekillendirdiğini söyledi. “'Ah o eski bayramlar' demek yerine elimizdeki değerleri çağdaş unsurlarla harmanlayarak yeni gelenekler oluşturmalıyız” dedi.
Bayramların Kökeni Kaşgarlı Mahmut’a Dayanıyor
Bayram kavramının tarihsel seyrine değinen Prof. Dr. Karadavut, “Bayram” kelimesine ilk olarak 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut’un Divânu Lügati’t-Türk adlı eserinde rastlandığını belirtti. Ancak o dönemdeki bayramların dini değil, mevsimsel döngülerle bağlantılı törenler olduğunu ifade etti. Nevruz ve Hıdırellez gibi kutlamaların buna örnek olduğunu söyledi.
Bayramlar Tatil Dönemine Dönüştü
Günümüzde bayramların bir tatil fırsatına dönüştüğünü belirten Karadavut, bunun ardında sosyolojik nedenlerin yattığını vurguladı. "Toplum ve kültür dinamiktir, değişim kaçınılmazdır. Her dönem kendi geleneklerini günceller" diyen Karadavut, çekirdek aile yapısı, şehirleşme ve zaman kısıtlamalarının gelenekleri dönüştürdüğünü söyledi.
“Ah O Eski Bayramlar” Sözü Nostaljiden Kaynaklanıyor
Geçmiş bayramlara duyulan özlemin, kişisel yaşanmışlıklara dayandığını belirten Karadavut, “Herkesin eski bayramı farklıdır. Bu ifade, günümüzün problemlerinden kaçış ve huzuru arama isteğinden kaynaklanıyor” dedi. Nostaljinin, bayramların değişmesinden değil, bireyin geçmişteki huzuruna duyduğu özlemden beslendiğini vurguladı.
Gelenekler Her Yerde Aynı Şekilde Değişmiyor
Bayram geleneklerinin tüm toplum kesimlerinde aynı şekilde değişmediğini dile getiren Karadavut, özellikle göç almayan bölgelerde ve büyük aile yapısının sürdüğü yerlerde eski bayram atmosferinin hala yaşandığını belirtti.
"Gelenekleri Zamanın Ruhuna Göre Yeniden Şekillendirebiliriz"
Modern çağın sunduğu imkanlarla bayram geleneklerinin çağdaş şekilde yaşatılabileceğini ifade eden Karadavut, “El öpmeden de saygı gösterilebilir, harçlık mendille değil dijital olarak verilebilir. Önemli olan hatırlamak, sevgiyi ve saygıyı sürdürmek. Kökü bizde olduğu sürece bu gelenekleri yeni biçimlerde yaşatabiliriz” diye konuştu.
