Aile çoğu insan için güvenin ve ait olma duygusunun ilk adresidir.
Fakat bazen bu sıcak yuva fark edilmeyen bir baskının ya da duygusal yükün kaynağı haline gelebilir.
Son yıllarda psikolojide sıkça tartışılan bir kavram var: toksik ebeveynlik.
Peki, ebeveynin sevgisiyle çocuğa zarar veren tutumlar arasındaki sınır nerede başlıyor?
Toksik ebeveynlik çocuğun kendi kimliğini oluşturma sürecini desteklemek yerine onu sürekli yönlendirmeye, yetersiz hissettirmeye ya da suçluluk duygusu ile hareket etmeye iten davranışlardır.
Bu durum her zaman açık bir şiddetle ortaya çıkmaz.
Çoğu zaman iyi niyetli görünen sözler ya da beklentilerle kendini gösterir.
Örneğin “ben senin için en iyisini bilirim” diyerek seçim hakkını yok saymak, takdirden çok eleştiriye yer vermek, çocuğun başarısını kendi gururu için bir gösteriş malzemesi yapmak, duygusal mesajla “beni kırarsan kötü evlat olursun” mesajı vermek…
Bu tür yaklaşımlar çocuğun özgürlüğünü kısıtlayan görünmez zincirlere dönüşebilir.
Böyle bir ortamda büyüyen çocuk ileriki yıllarda kendi kararlarını verirken zorlanabilir.
Başkalarının beklentilerini kendi ihtiyaçlarının önüne koyabilir, sınır çizmeyi öğrenemeyebilir, “yeterince iyi değilim” duygusu hayat boyu taşıdığı bir gölgeye dönüşebilir.
Bu durum ruh sağlığıyla birlikte toplumun genel refahını da etkileyen bir durumdur.
Bizim kültürümüzde ebeveynlik çoğu zaman fedakarlıkla özdeşleşir.
Çocuğu için yaşayan anne-baba imgesi öylesine yüceltilir ki, kimi zaman çocuğun ihtiyaçları ikinci planda kalır.
Böyle olunca sevgi niyetiyle yapılan davranışlar bile baskıya dönüşür.
Toksik ebeveynlik fark edildiğinde değiştirilebilecek bir döngüdür.
• Öncelikle ebeveynler hangi davranışlarının çocuğu kısıtladığını sorgulamalıdır.
• Yargılamadan dinlemek, anlamaya çalışmak sağlıklı iletişimin temelidir.
• Hem anne-baba hem de çocuk birbirinin sınırlarına saygı göstermeyi öğrenebilir.
• Gerektiğinde aile terapisi veya psikolojik destek almak etkili olabilir.
Çocuğu sevmek onun hayatına hakim olmak demek değildir.
Koruma ile kontrol arasındaki farkı görebilmek, sağlıklı ebeveynliğin en önemli ölçütüdür.