Erzincan İliç’te bulunan altın madeni kazasından sonra siyanür adlı kimyasal çok konuşulur oldu eh biliyoruz ki halkımızın lise seviyesindeki kimya dersleri ile bile arası pek de iyi değildir bende siyanür adlı bu kimyasal madde nedir, ne değildir, nasıl etki eder konuyu bir açıklığa kavuşturayım istedim.
Siyanür nedir anlatmadan önce şunu söyleyeyim: bir insan kendi ağırlığının milyonda biri kadar siyanür alırsa ölümcül bir dozda zehir almış olacaktır.
SİYANÜR NEDİR?
Siyanür, kimyasal formülü CN olan bir bileşiktir. Siyanür, bir karbon atomu ve bir azot atomundan oluşur ve genellikle hidrojen siyanür (HCN) veya sodyum siyanür (NaCN) gibi bileşikler halinde bulunur. Siyanür, çok zehirli bir kimyasaldır ve insanlar üzerinde ölümcül etkilere sahiptir. Solunum yoluyla veya sindirim yoluyla alındığında hücrelerdeki oksijen alımını engelleyerek ölüme yol açabilir.
Bu nedenle siyanür, sanayide bazı kimyasal işlemlerde kullanılsa da, dikkatli bir şekilde kontrol edilmelidir ve güvenli kullanımı için sıkı önlemler alınmalıdır.
SİYANÜR NASIL ÖLDÜRÜR?
Siyanür, vücuda solunum, yutma ya da temas yolu ile girdiğinde ölümcül etkiler gösterir çünkü hücrelerin normal oksijen alımını engeller.
İşte siyanürün vücuda nasıl ölümcül etkiler yarattığına dair birkaç ana sebep:
Sitokrom oksidaz inhibisyonu: Siyanür, hücrelerde bulunan ve oksijenin metabolizmasında önemli bir rol oynayan sitokrom oksidaz enzimini inhibe eder. Bu enzim normalde, hücre içinde oksijenin kullanılmasını sağlar. Siyanürün sitokrom oksidazı inhibe etmesi, hücrelerin oksijeni etkin bir şekilde kullanmasını engeller, böylece hücrelerde oksijen eksikliği ve hücresel solunumun durmasıyla sonuçlanır.
Hücresel solunum engellenmesi: Oksijen, hücrelerde enerji üretimi için gerekli olan hücresel solunum sürecinde kullanılır. Siyanür, hücrelerde oksijenin kullanılmasını engellediği için bu süreci bozar. Sonuç olarak, hücreler enerji üretemez ve işlevlerini yerine getiremezler.
Metabolik bozukluklar: Siyanür, hücrelerde enerji üretiminin durmasına neden olduğu için vücutta metabolik bozukluklara yol açar. Bu durum, vücudun çeşitli organlarının işlevsiz hale gelmesine ve sonuç olarak ölüme neden olabilir.
Merkezi sinir sistemi etkisi: Siyanür, beyne de zarar verebilir ve merkezi sinir sistemi fonksiyonlarını etkileyebilir. Bu, solunum kontrolünü de içerebilir, bu da solunumun durmasına neden olabilir.
Genellikle siyanürün etkisi hızlı ve ölümcüldür. Zehirlenme durumunda acil tıbbi müdahale gereklidir.
Siyanürün öldürücü etkisi, birçok faktöre bağlıdır, bunlar şunları içerir:
Maruziyet Miktarı: Siyanüre maruz kalınan miktar, öldürücü etki üzerinde belirleyici bir faktördür. Daha yüksek miktarlarda maruziyet, daha hızlı ve şiddetli etkilere yol açabilir.
Maruz Kalma Süresi: Siyanüre maruz kalma süresi de önemlidir. Uzun süreli maruziyet veya kısa süreli yüksek dozda maruziyet, ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Kişinin Sağlık Durumu: Kişinin sağlık durumu, siyanür zehirlenmesine karşı direncini etkileyebilir. Örneğin, kalp rahatsızlığı olan bir kişi, daha hassas olabilir ve daha düşük dozlarda siyanürün öldürücü etkisini görebilir.
Maruz Kalınan Siyanür Formu: Siyanür, farklı bileşikler halinde bulunabilir ve farklı şekillerde etki gösterebilir. Örneğin, hidrojen siyanür (HCN) gaz formunda solunduğunda daha hızlı ve şiddetli etkilere yol açabilirken, sodyum siyanür (NaCN) gibi katı formdaki bileşikler sindirim yoluyla alındığında da ölümcül olabilir.
Ölümcül dozlar genellikle çok ama çok küçüktür Genel olarak konuşmak gerekirse, insanlar için ölümcül doz yaklaşık 1 ila 3 mg/kg vücut ağırlığı arasında tahmin edilir.
Bu, bir kişinin yaklaşık olarak ortalama 70 kg ağırlığındaysa, 70-210 mg arasında siyanüre maruz kalmasının ölümcül olabileceği anlamına gelir. 70 Miligram ölçüsünün 0,07 Gram kadar ettiğini düşünürsek ne kadar düşük bir dozun bile ölümcül olabileceğini daha iyi anlarız. Bu doz insanın kendi ağırlığının milyonda biri kadar siyanür alması halinde ölümcül olacağı anlamına gelmektedir.
Umarım bu özet bilgiler size siyanür ile altın elde etmenin tehlikesi hakkında bir fikir vermiştir.
