Başkan Trump daha göreve gelmeden önce ağlayıp sızlayarak Amerika’nın çok ciddi ticaret açığı verdiğinden dem vurup duruyor ben başkan seçilirsem bu durumu düzelteceğim diyordu...
Neticeyi biliyorsunuz Amerikan vatandaşları onun bu sözüne itibar etti ve seçildi, göreve başlar başlamazda söz verdiği politikaları uygulamaya başladı.
Trump’ın Meksika, Kanada ve Grönland’a yönelik abuk sabuk açıklamalarını bir kenara koyup Amerika iddia edildiği gibi dış ticarette çok ciddi bir zaaf içinde mi iddiasını sorgulamak gerektiğini düşünüyorum.
Öncelikle dış ticaret sadece ve sadece mal ticaretinden oluşmaz işin birde hizmetler ticareti var değil mi?
Hizmetler ticareti dediğimiz zaman:
Finansal Hizmetler (bankacılık, yatırım, sigortacılık)
Eğitim (yabancı öğrencilere verilen hizmetler de ihracat sayılır)
Turizm / Seyahat Hizmetleri
Bilişim ve Yazılım (özellikle bulut hizmetleri, SaaS ürünleri)
Eğlence ve Medya (film, müzik, TV içerikleri – lisans hakları)
Sektörleri aklımıza gelir.
Amerika Birleşik Devletleri'nin 2024 yılı hizmetler sektörü dış ticaret dengesi, yaklaşık 293.3 milyar dolar fazla vermiştir. Bu rakam, 2023 yılına kıyasla 14.9 milyar dolarlık bir artışı temsil etmektedir.
Üstelik özellikle de yazılım kategorisinde Amerikan firmaları tam bir tekel konumundadır, birkaç firma ismi sayarak örnek verdiğim zaman sanırım ne demek istediğim daha iyi anlaşılacaktır: Microsoft, Google (Alphabet Inc.), Apple, Oracle, IBM, Adobe, Meta (Facebook), Salesforce, Intuit...
Dünyanın en büyük 10 yazılım firması sıralamasında 8 ABD firmasına karşı sadece 1 Alman ve 1 Çin firması bulunmaktadır.
Dünyanın en büyük sosyal medya platformlarını sıraladığımızda ise karşımıza çıkan tablo şöyle: Facebook, YouTube, TikTok, Instagram, LinkedIn, Snapchat, Reddit birde WhatsApp. Bu 8 firmanın sadece 1’i Çin firması ve Trump o firmayı da yok etmek ya da Amerikanlaştırmak istiyor değil mi?
Dünyanın En Büyük Eğlence Şirketleri dediğimizde karşımıza çıkan tablo ise şöyle oluyor: Comcast Corporation, The Walt Disney Company, Sony Group Corporation, Warner Bros. Discovery, Netflix Inc., Paramount Global, Alphabet Inc. (YouTube), Tencent (Tencent Music, Games), Spotify Technology S.A. ve ByteDance (TikTok). Burada da Amerikan şirketlerinin hakimiyetini görüyoruz ilk 10 firmadan 6’sı amerikan firması ama bu Amerikan firmalarının ciro payı çok yüksek.
Sonuç olarak bu gün kullandığınız cep telefonlarında kullanılan en yaygın yazılımlar Android (%69,88( ve iOS (%29,39) birer Amerikan firması olan Google ve Apple ait değil mi?
2024 yılı itibarıyla, dünya genelinde masaüstü bilgisayarlarda kullanılan işletim sistemlerinin pazar payları ise aşağıdaki gibidir: Windows (%73,38), macOS (%14,16) Linux (%4,13), ChromeOS (%1,89), Diğerleri (%6,44) Burada da Amerikan firmalarının tam bir tekel oluşturduğunu görüyoruz.
Sonuç olarak hizmetler sektörünün bir çok alanında Amerikan tekelleri bulunduğunu görmemek mümkün değil ki burada Microsof, Apple ve Google firmalarına özellikle dikkat etmek gerekir.
Özellikle Google: % 89,98 pazar payı ile arama motorlarında tam bir tekel konumundadır. Google bu tekel konumunu sadece ticareti yönlendirmekte değil, siyaseti ve hatta toplumsal yapıyı da yönlendirmekte kullanmaktadır. Google algoritmasının sümen alt ettiği, göstermek istemediği bir bilgiye, siyasi görüşe ya da firmaya ulaşmak mümkün olmamaktadır.
Şimdi Amerikan firmalarının hizmetler sektöründeki bu tekel konumuna hiç bakmadan Trump’ın durmadan Amerika’ya haksızlık yapılıyor diye sızlanması size mantıklı geliyor mu?
Bu arada tamam Amerika mal ithalatında ciddi açık veriyor amma ve lakin ithalatının çoğunun başka ülkelerdeki Amerikan firmaları ya da Amerikan ortaklığı olan firmalardan yapıldığını sonuçta karların Amerika’ya transfer edildiğini de hiç unutmamak gerekir.
Ayrıca küresel ticarette doların yerini de unutmamak gerekir diye düşünüyorum...
Sonuçta dünya ekonomisinde çok ciddi bir Amerikan tekelleri sorunu vardır ve bu sorunun serbest rekabet kapsamında çözülmesi gerekmektedir.
