Hepimiz hayatımız boyunca bazı bilgileri doğru bildiğimizi varsaymışızdır. Ancak tarih, bilim ve kültürel alışkanlıklar üzerine yapılan araştırmalar, pek çok yaygın bilginin yanlış olduğunu ortaya koyuyor. Bu bilgiler, çoğu zaman küçük bir hatadan, şehir efsanesinden veya basitleştirilmiş anlatımdan kaynaklanıyor. İşte doğruyu öğrenince şaşıracağınız 15 yaygın yanlış bilgi ve doğruları..
1. Vikingler Kasklarında Boynuz Taşımıyorlardı
Yanlış bilinen bir mit, Vikinglerin savaş kasklarında boynuz taşıdığıdır. Aslında arkeolojik bulgular, Viking kasklarının düz ve işlevsel olduğunu gösteriyor.
Kaynak: Neil Price, “The Viking Way: Religion and War in Late Iron Age Scandinavia,” 2002
2. Einstein Sadece Matematikte Başarısız Değildi
Albert Einstein’in okul yıllarında matematikten başarısız olduğu efsanesi yanlıştır. Einstein çocuklukta oldukça başarılı bir matematik öğrencisiydi.
Kaynak: David Bodanis, “E=mc²: A Biography of the World’s Most Famous Equation,” 2000
3. İnsan Beyni %10 Kullanılmaz Efsanesi
Beynimizin yalnızca %10’unu kullandığımızı söyleyen eski bir şehir efsanesi vardır. Nörolojik çalışmalar, tüm beynin farklı zamanlarda aktif olduğunu kanıtladı.
Kaynak: Barry Beyerstein, “Mind Myths: Exploring Popular Assumptions About the Mind and Brain,” 1995
4. Altıncı His Gerçekte Nörolojik Tepkilere Dayanıyor
“Altıncı his” veya telepati yeteneği hakkında yaygın inanışlar vardır. Ancak bu hisler çoğunlukla bilinçaltı ipuçlarına ve hızlı çevresel değerlendirmelere dayanır.
Kaynak: Michael Shermer, “Why People Believe Weird Things,” 1997
5. Yarasalar Kör Değildir
Yarasaların kör olduğu doğru bilinen bir yanlıştır. Çoğu yarasa, gözleriyle görür ve ek olarak ekolokasyon kullanarak yön bulur.
Kaynak: Patricia Wright, “Bat Biology and Conservation,” 2011
6. Şeker Çocukları Hiperaktif Yapmaz
Herkes şekerin çocuklarda hiperaktivite yarattığını düşünür. Araştırmalar, şekerin davranış üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını ortaya koyuyor.
Kaynak: Wolraich ML et al., “Effects of Sugar on Behavior and Cognition in Children,” JAMA, 1995
7. Napolyon Kısa Değildi
Napolyon’un kısa olduğu efsanesi yaygındır. O dönemin ortalama boyuna göre Napolyon aslında normal boydaydı; mit Fransız ve İngiliz ölçü birimi farklılıklarından kaynaklanıyor.
Kaynak: Vincent Cronin, “Napoleon,” 1971
8. Değnekler ve Teleskoplar Galileo’ya Ait
Halk arasında “teleskopu bulan Galileo” yaygındır. Ancak teleskop, Galileo’dan önce Hollandalı gözlükçüler tarafından icat edilmiştir; Galileo geliştirmiş ve astronomide kullanmıştır.
Kaynak: Albert Van Helden, “The Telescope in the Seventeenth Century,” 1977
9. Su, Kaynamadan Buharlaşabilir
Halk arasında suyun sadece kaynayınca buharlaşacağı sanılır. Ancak su, düşük sıcaklıklarda da yavaş yavaş buharlaşır.
Kaynak: Frank White, “Fluid Mechanics,” 2011
10. Kenevir Bitkisi Tek Başına Uyuşturucu Etkili Değildir
Kenevirin tıbbi ve endüstriyel kullanımına dair yanlış bilgiler yaygındır. THC içermezse bitki sadece lif kaynağıdır ve uyuşturucu etkisi yoktur.
Kaynak: Chris Conrad, “Hemp: Lifeblood of the Environment,” 1999
11. Solomon’un Tapınağı Hakkındaki Efsaneler
Bazı kaynaklar, tapınağın ihtişamı ve büyüklüğü konusunda abartılı bilgiler sunar. Arkeolojik çalışmalar, efsanelerde anlatıldığı kadar büyük olmadığını ortaya koydu.
Kaynak: Israel Finkelstein, Neil Asher Silberman, “The Bible Unearthed,” 2001
12. Kan Grubunuz Karakterinizi Belirlemez
Popüler inanış, kan grubunun kişilik özelliklerini etkilediğini söyler. Bilimsel çalışmalar, böyle bir ilişkinin olmadığını göstermiştir.
Kaynak: Miyazaki, K., “Blood Type and Personality: A Critical Review,” 2012
13. İnsanlar Sadece Beş Duyuya Sahip Değildir
Görme, işitme, tat, koku ve dokunma dışındaki duyular (denge, sıcaklık algısı gibi) da mevcuttur. Çoğu kaynak bu duyuları göz ardı eder.
Kaynak: Goldstein, E. Bruce, “Sensation and Perception,” 2014
14. Şimşek Önce Gök Gürültüsü Gelmez
“Gök gürültüsünden önce şimşek görülür” ifadesi yanlıştır. Aslında şimşek ışığı çok hızlı, ses yavaş ilerler; gözümüz algılar ama zaman farkı hissedilmeyebilir.
Kaynak: Michael A. Uman, “The Lightning Discharge,” 2008
15. İnsanlar Zihinsel Olarak Sol veya Sağ Beyinli Değildir
Popüler inanış, kişilik tiplerinin tamamen sol veya sağ beyinle ilişkili olduğunu söyler. Nörobilim, beynin her iki yarım küresinin de karmaşık işlevler için kullanıldığını gösterir.
Kaynak: Jill Taylor, “My Stroke of Insight,” 2006
