“Yarın sınavı olduğunu az önce hatırladı!”

“Proje haftalardır belliydi ama son gece yapmaya kalktı.” “Hazırlanması gereken çantayı hep sabah aceleyle toparlıyor.”

Bu ifadeler, dikkat eksikliği yaşayan çocukların zaman yönetimiyle ilgili yaşadığı en yaygın sorunları yansıtıyor. Peki neden bu çocuklar sürekli son dakikada harekete geçiyor? Zamanı yönetmek neden bu kadar zor oluyor?

Bu yazıda DEHB ve dikkat sorunlarında zaman algısının nasıl farklılaştığını ve çocuklara bu konuda nasıl destek olunabileceğini ele alacağız.

Zaman Algısı: Gözle Görülmeyen Bir Güçlük

Dikkat eksikliği olan çocukların yaşadığı zorluklardan biri de zamanı organize etme, hissetme ve planlama becerilerinde yaşanan aksaklıktır.

Zihin, "ne zaman başlayacağım?", "ne kadar sürecek?", "ne zaman bitecek?" gibi sorulara net cevaplar veremez. Zaman ya çok uzundur ya da bir anda geçip gider.

Örnek: Ayşe'ye “Bu ödevi 30 dakikada bitirmelisin” denir. Oysa 10 dakika geçmişken ya hâlâ başlamamıştır ya da sürenin yarısından fazlası geçtiği halde başladığı sayfada takılı kalmıştır.

“Zamanı Yönetememek” Başka Nelere Yol Açar?

- Sık unutmalar ve gecikmeler

- Hazırlıksızlık hissi ve kaygı artışı

- Sorumlulukları erteleme veya kaçınma

- Aceleye gelen, yetersiz çalışmalar

- Öz disiplin eksikliği algısı ve düşük özgüven

Tüm bunlar hem akademik başarıyı hem de çocuğun kendine olan güvenini olumsuz etkiler.

Zaman Yönetimi Güçlüğü DEHB’nin Neresinde?

Zaman yönetimi, yürütücü işlevlerin bir parçasıdır. Yürütücü işlevler; plan yapma, organize olma, başlama, sürdürme ve tamamlama gibi zihinsel becerileri kapsar. DEHB’de bu işlevlerde zayıflık görülür.

Örnek: Mert'e haftalık kitap özeti verilmiştir. Ertesi gün teslim edilmesi gerekir. Ancak planlama becerisi gelişmemiş olduğundan, kitabı okuma ve özetleme işini hep “daha sonra” erteleyerek son gece uykusuz kalır ve yetersiz bir metin yazar.

Aile ve Öğretmenler Neler Yapabilir?

- Görsel programlar oluşturun

Haftalık planlar, renkli çizelgeler ve görev listeleri zamanın somutlaşmasına yardımcı olur.

- Zamanı bölün ve hatırlatıcı kullanın

“Bir saat içinde ödevini yap” yerine, “Şimdi ilk 15 dakikada matematik sorularını yapalım” gibi küçük adımlar oluşturun.

- Erteleme davranışını fark edin, cezalandırmayın

“Yine son güne bıraktın!” demek yerine, “Bu iş için sana nasıl yardımcı olabilirim?” sorusunu sorun.

- Başlama anını destekleyin

Dikkat sorunu yaşayan çocuklar “başlamada” zorlanır. İlk adımı birlikte atmak, harekete geçmelerini kolaylaştırır.

“Hadi ilk soruyu birlikte çözelim, sonra sen devam et.”

Zamanı Yönetmeyi Öğrenmek Zaman Alır

Zaman yönetimi doğuştan gelen bir beceri değildir; öğrenilir. Dikkat problemi olan çocuklar için bu süreç daha uzun ve destek gerektiren bir yolculuktur.

Unutmayın: “Plan yapamayan çocuk” tembel değildir; sadece planlama becerisi yeterince gelişmemiştir.

Sonuç Olarak

Dikkat eksikliği yaşayan çocukların en görünmez ama en zorlu mücadelelerinden biri zamanı yönetmektir.

Onları son dakika öğrencileri, unutkan ya da dağınık olarak etiketlemek yerine; zamanı anlamalarını kolaylaştıran bir sistem kurmak gerekir.

Zamanı anlamayan bir çocuk, zamanı iyi kullanamaz. Anlayan bir çocuk ise yönetmeye başlar.

"Değerli okuyucularım, yazılarım ile ilgili görüş ve önerilerinizi benimle paylaşmanızı çok isterim. Geri bildirimlerinizi [email protected] adresine gönderebilirsiniz. Teşekkürler!"