Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2025 yılı Nisan ayı Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE) verileri, sektördeki fiyat hareketliliğine ilişkin önemli göstergeler sunmaktadır. 2020 yılının baz alındığı endekse göre, Nisan ayında Tarım-ÜFE bir önceki aya kıyasla %0,45 oranında azalmıştır. Öte yandan, endekste bir önceki yılın Aralık ayına göre %12,31, bir önceki yılın aynı ayına göre %27,50 ve on iki aylık ortalamalara göre ise %37,52 oranında artış gerçekleşmiştir. Bu veriler, kısa vadeli fiyat gerilemesine karşın, yıllık bazda tarımsal üretici fiyatlarında ciddi bir artış yaşandığını ortaya koymaktadır.
Sektörel Gelişmeler
Tarım-ÜFE kapsamında değerlendirilen üç ana sektörel grupta farklı yönlerde hareketler gözlemlenmiştir. Tarım ve avcılık ürünleri ile ilgili hizmetlerde %0,86 oranında azalış gerçekleşmiş olup bu durum, özellikle mevsimsel etkiler ve arz fazlası gibi nedenlerle bazı tarımsal ürünlerin fiyatlarındaki gerilemeyi yansıtabilir. Buna karşın, ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde %3,71’lik bir artış söz konusudur. Bu artış, odun ve tomruk gibi ürünlerin üretim ve talep koşullarındaki değişimlerle ilişkilendirilebilir. Diğer yandan, balık ve diğer su ürünleri ile bu alandaki destekleyici hizmetlerde %8,79 oranında artış kaydedilmiştir. Bu gruptaki fiyat yükselişinde mevsimsel av yasakları, yakıt maliyetleri ve iklim koşullarının etkili olduğu düşünülmektedir.
Ana Ürün Gruplarındaki Eğilimler
Tarım-ÜFE'nin ana ürün grupları itibarıyla değerlendirilmesi, bitkisel ve hayvansal üretim alanlarındaki fiyat dinamiklerinin farklı yönlerde geliştiğini göstermektedir. Tek yıllık (uzun ömürlü olmayan) bitkisel ürünlerde %8,33 oranında aylık düşüş yaşanmış, bu durum özellikle sebze ve bazı mevsimlik tarla ürünlerinde arzın artmasına bağlı olarak fiyatların gerilemesinden kaynaklanmış olabilir. Öte yandan, çok yıllık (uzun ömürlü) bitkisel ürünlerde %13,20 oranında dikkate değer bir artış gözlenmiştir. Bu grup içerisinde yer alan meyve türleri, özellikle de turunçgiller gibi bazı alt gruplar, fiyat artışının temel sürükleyicileri olmuştur. Canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde ise %1,54 oranında bir artış meydana gelmiş, bu da genel enflasyonist baskılar ve yem fiyatlarındaki artışla ilişkili olabilir.
Alt Gruplar Bazında Fiyat Değişimleri
Alt gruplar düzeyinde yapılan analizde, Nisan 2025 döneminde fiyat değişimlerinin oldukça farklılaştığı görülmektedir. Yıllık bazda en yüksek artış %121,05 ile turunçgiller alt grubunda gerçekleşmiştir. Aynı alt grup, aylık bazda da %29,16 oranında artışla öne çıkmıştır. Bu dikkat çekici artış, üretim maliyetlerindeki yükseliş, hava koşullarının etkisiyle rekoltedeki azalma ve dış talepteki hareketlilik gibi faktörlerin bir arada etkili olduğunu göstermektedir. Söz konusu artışlar, turunçgillerin genel Tarım-ÜFE üzerindeki yukarı yönlü etkisini de pekiştirmiştir.
Genel Değerlendirme
Nisan 2025 verileri, kısa vadede sınırlı bir fiyat gerilemesine işaret etse de, yıllık bazda tarımsal üretici fiyatlarının güçlü şekilde artmaya devam ettiğini göstermektedir. Özellikle çok yıllık bitkisel ürünler ve su ürünleri gibi belirli alt gruplarda görülen yüksek oranlı fiyat artışları, tarımsal üretim maliyetlerindeki artış eğilimi ve arz-talep dengesizliklerinin sürdüğüne işaret etmektedir. Bu gelişmeler, üretici kesimin girdi maliyetlerini yönetme kapasitesini zorlayabileceği gibi, tüketici fiyatlarına da dolaylı yansımalar yaratma potansiyeline sahiptir.
Sonuç olarak, Tarım-ÜFE’deki gelişmeler tarımsal üretimin hem yapısal sorunlarını hem de kısa vadeli piyasa dalgalanmalarını yansıtmaktadır. Önümüzdeki dönemde bu eğilimlerin izlenmesi ve üretici ile tüketici fiyatları arasındaki ilişkinin dikkatle analiz edilmesi, tarım politikalarının şekillendirilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
