Son söyleyeceğim sözü baştan söyleyeyim: KAPATAMAZ!
Öncelikle İran’ın yasal olarak böyle bir hakkı, hukuku yoktur...
Diğer yandan İran’ın Hürmüz Boğazını kapatabilecek bir askeri gücü de yoktur ve Hürmüz Boğazı’da askeri güç olmadan kapattım demekle de boğaz kapanmaz çünkü pek bilinmez ama kimse Hürmüz Boğazından geçmek için İran’dan müsaade almak ya da izin istemek zorunda değildir!
Hürmüz Boğazı, uluslararası sularda yer alır ve Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS) uyarınca tüm gemilerin "ZARARSIZ GEÇİŞ HAKKI" bulunmaktadır. Bu, tüm devletlerin gemilerinin boğazdan serbestçe geçebileceği anlamına gelir, ancak geçiş sırasında kıyı devletinin egemenlik haklarına zarar verecek faaliyetlerden kaçınılmalıdır.
Üstelik Hürmüz Boğazı Çanakkale ve İstanbul Boğazları gibi her iki kıyısı da aynı devletin egemenliğinde bulunan dar bir su yolu falan da değildir!
Coğrafi olarak İran, Hürmüz Boğazı'nın kuzey kıyısında yer alsa da, boğazın büyük kısmı Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne ait karasularında veya uluslararası sulardadır.
İran, zaman zaman boğaz üzerindeki etkisini artırmaya çalışsa da, uluslararası hukuk gereği boğazdan geçiş için izin hatta bilgi talep etme yetkisi yoktur.
Ancak, bölgedeki jeopolitik gerilimler ya da terör tehditleri yüzünden zaman zaman pratikte geçişler sırasında dikkatli olunması gerekebilir.
Hürmüz Boğazı’nın hukuki, siyasi ve hatta coğrafi konumunu bile bilmeden ahkam kesen süpürge sopalı yorumcular televizyonlarda, gazetelerde ya da Youtube kanallarında ahkam kesip duruyor, halkın kafasını karıştırıyorlar bu yüzden ben de bu konuda küçük bir bilgilendirme notu sunayım istedim:
Hürmüz Boğazı’nın coğrafi konumu ve özellikleri şunlardır:
· Coğrafi konumu: Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi ile Umman Körfezi’ni (Hint Okyanusu’na açılan) bağlayan stratejik bir su yoludur. Kuzeyde İran, güneyde ise Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne ait karasuları ile çevrilidir. İran’ın Hürmüzgan Eyaleti ve boğaza adını veren Hürmüz Adası kuzey kıyısında yer alır. Umman’ın Musandam Yarımadası güneyde boğazın sınırını oluşturur.
· Uzunluk ve Genişlik: Boğaz yaklaşık 90-120 km uzunluğundadır ve genişliği en dar noktasında 33 km, en geniş noktasında ise 95 km civarındadır.
· Derinlik: Deniz trafiği için uygun derinlikte kanallar bulunur, ancak bazı bölgelerde sığ alanlar da vardır. Derinlik genellikle 50-200 metre arasında değişir.
· Deniz Trafiği: Uluslararası deniz taşımacılığı için kritik bir geçiş noktasıdır. Dünya petrolünün yaklaşık %20’si (özellikle Suudi Arabistan, Irak, Kuveyt, İran ve Katar’dan) bu boğazdan taşınır.
· Navigasyon: Boğazda iki ana navigasyon kanalı bulunur; biri Basra Körfezi’ne giriş, diğeri çıkış için kullanılır. Her kanal yaklaşık 3 km genişliğindedir ve uluslararası sulardan geçer.
· Stratejik Önem: Enerji taşımacılığı ve küresel ticaret için hayati bir arterdir. Bölgedeki jeopolitik gerilimler (özellikle İran ile Batı ülkeleri arasında) boğazı zaman zaman bir çatışma noktası haline getirebilir.
· Doğal Özellikler: Boğaz, güçlü akıntılar ve gelgit etkileriyle bilinir. Ayrıca çevresinde mercan resifleri ve zengin deniz yaşamı bulunur.
Sonuçta Hürmüz Boğazı, hem ekonomik hem de askeri açıdan dünyanın en önemli su yollarından biridir ve uluslararası deniz hukukuna göre serbest geçiş hakkı tanınır.
Hürmüz Boğazında herkes için uluslararası deniz hukukuna göre serbest geçiş hakkı varken İran’ın hukuki ya da idari olarak yapabileceği hiçbir şey yoktur.
İran elbette askeri güç kullanarak boğazı kapatmak isteyebilir ama daha kendi ülkesinin üstünde vızır vızır uçan, canının istediği en stratejik hedefleri patır kütür vuran İsrail ve Amerikan uçaklarına bile engel olamayan bir ülkenin Hürmüz Boğazını geçişlere kapatabilecek bir askeri gücü olduğunu kimse söyleyemez.
Bazıları çıkıp donanma falan diyor da İran donanması bunu denerse kısa sürede dibi boylayacağı da kesindir.
Füze müze atıp gemileri batırmaya çalışabilir mi?
Sınırlı da olsa bunu yapabilecek bir kapasitesi var ama bunun bedeli de çok ama çok ağır olur İran’ı dümdüz ederler...
