Mamak ilçesi, 29 Kasım 1983 tarihinde kabul edilen “Altı İlçe Kurulması ve Ankara İli Merkez İlçesinin Kaldırılması Hakkında Kanun” ile Çankaya ilçesinden ayrılarak ilçe oldu. Ancak Mamak’ın asıl kuruluşu, 1200’lü yılların ikinci yarısına, Anadolu’da etkin olan Ahilik teşkilatına dayanıyor.
Ahi Mamak’tan Günümüze!
Ankara’da hüküm süren Ahi Hükûmeti döneminde, bölgeler onları yöneten Ahi önderlerinin isimleriyle anıldı. Ahi Mamak, Ahi Etimesgut ve Ahi Tura bu anlayışın örnekleri arasında yer aldı. Mamak’ta kurulan çiftlik Ahi Mamak tarafından yönetildi ve ilçe adını buradan aldı. Osmanlı döneminde ise bölgeye atanan komutan Tahir Mamak, kaynaklarda bu isimle anıldı.
Anadolu’nun Oluşumuna Tanıklık Eden Topraklar!
Mamak–Kayaş bölgesinde yapılan bilimsel araştırmalar, Anadolu’nun jeolojik oluşumuna ışık tuttu. Prof. Dr. Kurt Leuchs, 1932 yılında Kayaş’ta yaptığı çalışmalarla bölgenin bilimsel önemini ortaya koydu. Öte yandan Max Pfannenstiel, Hüseyin Gazi Dağı çevresinde yaptığı kazılarda Roma dönemine ait önemli bulgulara ulaştı.
Kutludüğün, Ortaköy, Gökçeyurt ve Kızılca çevresinde Roma dönemine ait kalıntılar tespit edilirken, Kutludüğün’de bulunan bazı eserler bugün Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergileniyor.
Roma’dan Osmanlı’ya Su ve Ticaret Merkezi!
Roma döneminde Mamak, zengin su kaynaklarıyla öne çıkarken, Kayaş’taki Roma galerilerinden gelen su, M.Ö. 25’ten Cumhuriyet dönemine kadar Ankara’nın önemli su kaynaklarından biri oldu. Aynı dönemde Mamak, Ankara’nın doğu kapısı konumundaydı. Roma yollarına ait mesafe taşları Ortaköy çevresinde bulundu. Osmanlı döneminde ise bölge, “Ankara’nın meyve hanesi” olarak anıldı. Hatip Çayı boyunca kurulan onlarca su değirmeni, 1950’li yıllara kadar hizmet verdi.
Cumhuriyet Dönemi ve Hızlı Kentleşme!
1929 yılında kurulan Ankara–Kayaş Banliyö Tren Hattı, Mamak’ın şehirleşme sürecinde önemli rol oynadı. 1930’lu yıllardan itibaren gecekondulaşma başladı; 1970–1990 yılları arasında yaşanan yoğun göçle birlikte Mamak’ın büyük bölümü plansız yapılaşmayla şekillendi. 1983’te ilçe statüsü kazanan Mamak’ta, 1984 yılında ilk belediye seçimleri yapıldı. 1999 sonrası imar ve dönüşüm çalışmaları hız kazanırken, 2008 yılında Kutludüğün ve Bayındır beldelerinin ilçeye katılmasıyla Mamak bugünkü sınırlarına ulaştı.
Mamak’ın Yüzölçümü ve Mahalle Sayısı!
Bugün Mamak ilçesi:
- 65 mahalleden oluşuyor
- 28.922 hektarlık (yaklaşık 289 km²) bir alana sahip
- Ankara’nın doğusunda, hızla gelişen ve dönüşen ilçeler arasında yer alıyor
