Melis SAPAZ
Ankara Gölbaşı ilçesine bağlı Kırıklı Köyü’nde açılmak istenen kömür madeni projesine karşı köylülerin yürüttüğü hukuk mücadelesi sonuçlandı. Mahkeme, kömür madeni projesi için Ankara Valiliği tarafından verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararını iptal ederek köylüler lehine hüküm verdi.
Kömür madeni projesi için ilk ÇED süreci 2021 yılında başlatılmış, 1100 hektarlık kömür madeni ruhsatının 150 hektarlık bölümüne ilişkin ÇED süreci, ASKİ’nin “köyün içme suyuna zarar vereceği” yönündeki olumsuz görüşüyle iptal edilmişti. Ancak ruhsat sahibi firma 2023’te projeyi küçülterek 24,93 hektarmış gibi gösterdi ve ÇED sürecini baypas ederek “ÇED Gerekli Değildir” kararı aldı.
MOGAN VE EYMİR GÖLLERİ TEHLİKEDE
Bu proje, Kırıklı, Selametli ve Mahmatlıbahçe köylerinin yok olmasına, Mogan ve Eymir göllerinin kirlenmesine ve bölgenin susuz kalmasına yol açacak büyük bir tehdit oluşturuyordu.
Köylüler itiraz etti, Mahkeme itirazı onayladı Kırıklı köyünden dokuz yurttaşın açtığı dava sonucunda mahkeme:
* Projenin kapasitesinin kasıtlı olarak düşük gösterildiğini, bunun hakkın kötüye kullanılması olduğunu,
* Çevreseletkilerin24,93hektargibigösterilen proje alanıyla sınırlanamayacağını,
* ASKİ ve DSİ’nin olumsuz görüş gerekçelerinin geçerliliğini koruduğunu,
* Ruhsat sahasının tamamını kapsayan, kümülatif etkileri de içeren bir ÇED raporunun zorunlu olduğunu hüküm altına aldı.
Mahkeme kararı, projenin ekosistemler, tarım, hayvancılık, su kaynakları ve insan sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratacağını da açıkça ortaya koydu.
MUHTAR ÖZDEMİR “YAŞAM MÜCADELESİ VERDİK”
Kırıklı Köyü sakinleri adına konuşan Kırıklı Köyü Muhtarı Ali Rıza Özdemir köyde hâlihazırda işletilen bir başka kömür madeni ocağı olduğunu belirterek ikinci bir maden işletmesinin köy için ölüm fermanı olacağını söyledi.
Özdemir, “Çalışan madenin, nakliye yapan kamyonların tozundan zaten nefes alamıyoruz. İkinci bir maden açılmasına müsaade etseydik köy yaşanmaz hale gelecekti. Bu davayı kazanarak temiz hava hakkımızı, su hakkımızı, tarımımızı koruduk. Yaşamımız için mücadele ettik. Proje tamamen iptal edilinceye kadar hukuki mücadelemizi sürdüreceğiz” diye konuştu.
TEMİZ HAVA PLATFORMU
Köylülerin avukatı ve davaya hukuki destek veren Temiz Hava Hakkı Platformu’ndan Avukat Pınar Gayretli “Bu karar, yurttaşlara yaşam alanlarını koruma imkânı sağlayan ÇED mekanizmasının yaşamı, suyu ve toprağı korumadaki kritik rolünü bizlere bir kez daha göstermiştir.” dedi.
Temmuz ayında çıkan 7554 sayılı yasa ile ÇED süreçlerini etkisiz hale getiren bir dizi düzenleme yapılmış, yasa Anayasaya aykırı olduğu gerekçesi ile Meclis’teki tüm muhalefet partilerinin ortak imzası ile Anayasa Mahkemesine taşınmıştı.
“PROJE TAMAMİYLE İPTAL EDİLMELİ”
Kırıklı köylülerine davalarında teknik destek veren Kırsal Çevre ve Ormancılık Araştırmaları Derneği’nin Yönetim Kurulu Başkanı Salih Usta ise projede sürecin henüz tamamlanmadığını, bir sonraki aşamada firmanın ÇED sürecini yeniden başlatabileceğini hatırlattı.
Usta sözlerine şöyle devam etti: "Ankara’nın çok kısıtlı su kaynaklarını, gıda güvenliğini tehdit eden böylesine yıkıcı, bilim ve akıldışı bir linyit kömürü projesinin “ÇED Gerekli Değildir” kararının iptal edilmesi yöre halkı ve Ankara için çok olumlu bir adım ancak yeterli değil. Bu linyit ocağı projesinin bir an evvel tamamen iptal edilmesi gerekir."
ANKARA’NIN TARIM ALANLARI KORUNMALI
Aynı proje için TEMA Vakfı tarafından da dava açılmış ve dava geçtiğimiz aylarda “ÇED Gerekli Değildir” kararının iptaliyle sonuçlanmıştı. TEMA Vakfı Ankara İl Temsilcisi Nevzat Özer: “Bu kararla binlerce yıldır tarım yapılan, hayvancılık yapılan topraklar yeni bir kömür tehdidinden kurtuluyor. Bozkırdaki su varlıkları kurtuluyor. Geleneksel köy yaşamı, tarih ve kültür yok olmaktan kurtuluyor. İklim değişikliğinin en önemli nedenlerinden biri olan kömüre dur deniyor.” diyerek arka arkaya gelen iptal kararlarının önemini vurguladı.
İlk aşama mahkemesinde kabul edilen davanın, şimdi Ankara Valiliği tarafından istinaf mahkemesine taşınması bekleniyor. “ÇED Gerekli Değildir” kararı üst mahkeme tarafından da iptal edilirse, ÇED Yönetmeliğine göre maden şirketi proje için tam kapsamlı bir ÇED süreci işletmek zorunda kalacak.
