Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna, 1992-1995 yılları arasında yaşadığı korkunç kuşatma ve Sırp saldırılarının izlerini 33 yıl sonra bile silmemiş durumda.
5 Nisan 1992'de Saraybosna'da Sırp güçleri, şehri kuşatmaya başlamak için ilk barikatlarını kurdu. Ertesi gün, 6 Nisan'da şehre atılan ilk bomba ile başlayan kuşatma, 1425 gün boyunca devam etti.
Avrupa Birliği (AB), 15 Ocak 1992'de Slovenya ve Hırvatistan'ın bağımsızlıklarını kabul ederken, Bosna Hersek için referandum yapılmasını zorunlu kıldı. Bu süreçte, Şubat 1992’de Bosna Hersek'teki Sırp tehditlerine rağmen, bağımsızlık referandumu yapılmasına karar verildi.
Bosna Hersek’in bağımsızlık ilanı 1 Mart 1992’de gerçekleştirilirken, 5 Nisan 1992’de Saraybosna’da Sırp birlikleri tarafından kuşatma hazırlıkları başladı ve şehri çevreleyen tüm yollar barikatlarla kapatıldı.
Sırp keskin nişancılar, 5 Nisan’da Saraybosna’da sivil iki kişiyi öldürerek kuşatmanın başladığını ilan etti. Suada Dilberovic ve Olga Sucic'in öldürülmesinin ardından, Sırplar savaş karşıtı gösteri yapan Saraybosnalılara ateş açarak çok sayıda kişiyi yaraladı.
Sırplar, Saraybosna’yı çevreleyen dağlara ve tepelere 13 bin kişilik ağır silahlı birlikler yerleştirerek, şehri kuşatma altına aldı. Bosna Devleti Savunma Kuvvetleri (ARBiH), 19 ay boyunca 70 bin kişilik bir ordu kurarak karşılık vermeye çalıştı. Ancak bu kuvvetlerin askeri donanımı yetersiz kaldı ve kuşatmayı kırmayı başaramadılar.
Saraybosna, 29 Şubat 1996'ya kadar kuşatma altında kaldı.
Balkanlar'ın en güzel şehirlerinden biri olan Saraybosna, 29 Şubat 1996'ya kadar Sırp saldırıları ve kuşatma altında kaldı. Kuşatma boyunca Sırp güçleri, şehri bombalayarak sivilleri hedef aldı. Sırp keskin nişancılar özellikle günlük yaşamını sürdüren kadınları, çocukları ve yaşlıları vurdu.
Siviller, ekmek almak için kuyruğa girdiklerinde ya da pazara gittiklerinde Sırp güçlerinin havan topu saldırısına uğradılar.
1425 gün süren kuşatma boyunca Saraybosna’da 1601’i çocuk olmak üzere toplam 11 bin 541 kişi hayatını kaybetti. Günde ortalama 329 havan topu şehre düşerken, Sırplar ayrıca tarihi Osmanlı yapıları ve camileri hedef alarak, Bosna Hersek’in kültürel mirasını da yok etmeye çalıştı.
Kanlı Bosna savaşı, 21 Kasım 1995’te Dayton Hava Üssü'nde, Boşnak, Sırp ve Hırvat liderlerinin anlaşmasıyla sona erdi. Dayton Barış Antlaşması, Bosna Hersek'in ilk Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milošević ve eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tuđman tarafından imzalandı.
Saraybosna'da 6 Nisan Olayları
Saraybosna, farklı dinlere ev sahipliği yapmasıyla “Avrupa’nın Kudüs’ü” olarak adlandırılır. Tarih boyunca, 6 Nisan’da önemli olaylara sahne olmuştur.
İkinci Dünya Savaşı’nda, 6 Nisan 1941'de Nazi Almanya’sı tarafından bombalanan Saraybosna, 6 Nisan 1945’te Yugoslavya ordusunun işgalciler karşısında zafer kazanıp şehri özgürleştirdi. Bu süreçte, 7 bin 92’si Yahudi olmak üzere 10 bin 961 Saraybosnalı hayatını kaybetti.
Saraybosna, 1992’deki Bosna savaşının başladığı 6 Nisan’da, Sırplar tarafından ilk kez bombalanarak 1425 gün süren kuşatma sürecine girdi.
6 Nisan, Saraybosna'nın Nazi işgalinden kurtulmuş olması sebebiyle her yıl Şehir Günü olarak kutlanırken, aynı zamanda Saraybosna kuşatmasının kurbanları da anılıyor.
33 yıl sonra bile Saraybosna'da yaşanan acılar unutulmadı, halk her yıl anma törenleri düzenleyerek, savaşta hayatını kaybedenleri anıyor.
