Hayvan Hakları İzleme Komitesi’nin (HAKİM) 2025’in ilk yarısını kapsayan Meclis incelemesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde hem yasama hem de denetim süreçlerinin giderek etkisizleştiğine işaret ediyor. Komitenin değerlendirmesine göre özellikle hayvan haklarına ilişkin mekanizmalar, hükümet denetimi açısından neredeyse işlevsiz hale gelmiş durumda.
Soru önergelerinin neredeyse yarısı yanıtsız
HAKİM’in incelediği 48 yazılı soru önergesinden 22’sinin hiç yanıtlanmadığı, yanıtlananların ise çoğunlukla “yüzeysel ve eksik” bilgiler içerdiği tespit edildi.
Özellikle ithal hayvan verileri, hastalık kayıtları, yaban hayatı, barınak koşulları gibi hem kamu sağlığı hem de hayvan hakları açısından kritik başlıklarda kamuoyunun doğru bilgiye erişemediği belirtiliyor.
HAKİM, bu tabloyu “şeffaflık ve hesap verebilirliğin sistematik biçimde gerilemesi” olarak değerlendiriyor.
Muhalefet teklifleri gündeme alınmıyor
Raporda, 2025’in ilk altı ayında “hayvan” anahtar sözcüğüyle ulaşılan iki kanun teklifinin tamamının CHP’li Nimet Özdemir tarafından verildiği, iki Meclis araştırma önergesinin ise DEM Parti milletvekillerince sunulduğu aktarılıyor.
Komite, muhalefet milletvekillerinin sunduğu teklif ve önergelerin büyük ölçüde komisyonlarda bekletildiğini, gündeme alınmadığını ya da Genel Kurul’da AKP ve MHP çoğunluğu tarafından tartışılmadan reddedildiğini vurguluyor. Bu durumun, Meclis’in çoğulcu yapısını daralttığı, yasama işlevinin ise “tek sesli” bir yapıya doğru sürüklendiği ifade ediliyor.
Önergelerin çoğu Tarım Bakanlığı’na yöneltildi
İncelenen soru önergelerine ilişkin veriler şöyle:
- Toplam 48 soru önergesi değerlendirildi.
- Önergelerin 25’i CHP, 15’i DEM Parti, 4’ü İYİ Parti, 2’si Yeni Yol, 1’i TİP ve 1’i bağımsız milletvekili tarafından verildi.
- 26 önergeye yanıt verilirken, 22 önerge yanıtsız kaldı.
- Önergelerin 39’u Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’yı muhatap aldı.
Konular arasında ithalat–ihracat ve aşılar (12), hayvan hastalıkları (10), barınaklar ve sokak hayvanları (9), yaban hayatı (4), balık ölümleri (3), avcılık (2) ve diğer başlıklar yer aldı.
“Şeffaflık sağlanmadan haklar güçlenemez”
HAKİM, hak temelli politika üretiminin ancak şeffaf, denetlenebilir ve çoğulcu bir Meclis işleyişiyle mümkün olduğuna dikkat çekiyor. Komite, mevcut tabloyu kayıt altına almaya devam edeceklerini ve daha açık, hesap verebilir bir kamu yönetimi için çalışmayı sürdüreceklerini ifade ediyor.
