Bu etki, bir kişinin genel, belirsiz veya soyut ifadelere kendini özdeşleştirme eğilimini açıklar. Astroloji ve fallar gibi konularda, bu etki, kişinin bir açıklamayı kendi kişiliğiyle uyumlu olarak görmesine ve bu nedenle inanmasına yol açabilir.
Astroloji, yıldız konumlarının ve gezegenlerin konumlarının, bir kişinin doğası, davranışları ve yaşamı üzerindeki etkilerini anlama amacı taşıyan bir inanç sistemidir. Ancak, astrolojinin bilimsel bir temeli olmadığı ve astronomiyle çeliştiği iddia edilmektedir. Burada kişilik analizlerinin genellikle belirsiz ve genel ifadelerle yapıldığı ve bu ifadelerin birçok kişiye uyarlanabilir olduğu görülebilir. Örneğin, "Güneş burcunuz bu hafta içsel bir dönüşüm geçirebilir" gibi ifadeler, birçok kişi için geçerli olabilir.
Fal bakma (divination) da benzer bir şekilde çalışır. Fal bakanlar genellikle semboller, kartlar veya diğer araçlar kullanarak gelecekle ilgili tahminlerde bulunurlar. Ancak, bu tahminlerin çoğu genel ve belirsizdir ve Forer Barnum Etkisi'nin bir sonucu olarak, insanlar bu açıklamaları kendi yaşamlarıyla uyumlu hale getirme eğilimindedirler.
Bu tür uygulamalara olan inanç, çoğunlukla bireylerin kişisel deneyimlerine, inanç sistemlerine ve kültürel bağlamına bağlı olarak değişebilir. Forer Barnum Etkisi, bir açıklamanın ne kadar genel ve belirsiz olduğunu anlamak ve kişilerin bu tür ifadeleri kendileriyle özdeşleştirmelerini açıklamak için kullanılır.
Bu terimi kim keşfetti?
Forer Barnum Etkisi, Amerikalı psikolog Bertram R. Forer tarafından keşfedilmiştir. Forer, 1948 yılında bir kişilik testi uyguladıktan sonra katılımcılara sunduğu genel ve soyut bir kişilik değerlendirmesinin ardından, katılımcıların bu değerlendirmeyi oldukça isabetli bulmalarını ve kişisel olarak uyan ifadeler olarak kabul etmelerini gözlemledi. Ancak, Forer'ın herkese aynı ifadeleri verdiği sonradan ortaya çıktı. Forer, bu deneyi yaparak insanların genel ifadeleri kendileriyle özdeşleştirme eğilimine dikkat çekti ve bu fenomeni "Barnum etkisi" olarak adlandırdı. Barnum etkisi, ünlü şovmen P.T. Barnum'un genellikle soyut ve genel ifadelerle kitleleri etkileyebilme yeteneğine atıfta bulunur.
Bertram R. Forer kimdir?
Bertram R. Forer, 1914 doğumlu bir Amerikalı psikologdu ve 2000 yılında vefat etti. Forer, Stanford Üniversitesi'nde psikoloji alanında doktorasını tamamladıktan sonra, özellikle kişilik ölçümü ve testle ilgili çalışmalar yaptı. 1948'de gerçekleştirdiği ünlü deney, bugün "Forer Barnum Etkisi" olarak bilinir.
Forer'ın deneyi, öğrencilerine kişilik testi uyguladıktan sonra öğrencilere verdikleri geri bildirimlerin çoğunu tamamen rastgele seçilmiş, genel ve soyut ifadeler içerdiği ortaya çıktığında yapıldı. Ancak, öğrenciler bu ifadeleri oldukça spesifik ve kişisel olarak uyan yorumlar olarak değerlendirdiler.
Bu deney, kişilik testlerinin ve astrolojinin, genel ve belirsiz ifadeler kullanarak bireylere uyan açıklamalar sunduğu durumları açıklamak için bir temel oluşturdu. Forer, insanların bu tür ifadeleri kendileriyle özdeşleştirme eğiliminde olmasını, kendi kişisel deneyimleriyle uyumlu hale getirme çabası olarak açıklamıştır.
Forer'ın çalışması, psikoloji ve popüler kültürde "Barnum etkisi" teriminin kullanılmasına yol açtı. Bu etki, genel ifadelerin kişisel bir bağlam içinde yorumlanarak bireyler tarafından kendilerine uyarlanma eğilimini ifade eder. Forer Barnum Etkisi, psikolojide ve eleştirel düşünce alanlarında hala incelenen ve tartışılan bir fenomen olarak önemini korumaktadır.
