Bugün Ankara’nın modern bir kent olmasında emeği geçen üç mimarla ilgili paylaşımda bulunacağım. Önünden geçip gittiğimiz çok önemli yapıların mimarları bu kişiler.Çoğu kişi bu yapıların kimler tarafından tasarlandığını bilmemektedir.
Bugün Ankara’nın modern bir kent olmasında emeği geçen üç mimarla ilgili paylaşımda bulunacağım. Önünden geçip gittiğimiz çok önemli yapıların mimarları bu kişiler.Çoğu kişi bu yapıların kimler tarafından tasarlandığını bilmemektedir.
Sevgili arkadaşım Ümit Sarıaslan’ın, uzun yılların emeğine dayanan ve oylumlu bir çalışmasının da adı “Cumhuriyetin Mimarları”. Görsellerle de desteklenen kitap 400 sayfaya yakın. Ankara’da oturan ve mimari ile ilgili olsun olmasın, herkesin kitaplığında bulunması gereken bir kitap olduğunu düşünüyorum.
Giriş bölümünde; “Çöken bir imparatorluktan çağdaş cumhuriyete; laik-demokratik ulus devlete akan süreçte Türkiye’nin kalbi olan “Ankara’nın modern bir kent olarak yeniden kurulması yeni rejim için bir prestij projesiydi de. Bu nedenle çok sınırlı olanaklara sahip olan bütçeden büyük bir payın bu amaç için harcanmasından kaçınılmadı.” diyor Yıldız Sey.
Kitabın arka kapağında bulunan tanıtım yazısında : “Elinizde tuttuğunuz kitapta, yazar kuruluş Ankara’sında (1923/1938-40) yapılan yapılara imza atmış, bu “Kemal Yeri”nin bayındırlaştırılmasında birbiri peşi sıra sorumluluk yüklenmiş üç mimarla, onların elinde biçimlenen eğitim yapılarını işliyor. O yapıların ardındaki havayı, bir taze zaman diliminde Başkentin kurulmasına emek vermiş üç büyük mimarı ve yapılarını günümüze açılımlarıyla irdeliyor. Başkent Ankara’nın “tarih”i ve “talih”ine bu yapılar içinden ve üzerinden bakıyor. “
Mustafa Kemal Atatürk, 1 Kasım 1924 günü TBMM’nin ikinci dönem, birinci toplanma yılını açarken yaptığı konuşmada: “Hiç şüphe etmemelidir ki Anadolu ortasında süratle vücuda getirilecek asri ve mamur bir Ankara, asırlarca savsaklanan Türk vatanı için başlı başına bir medeniyet merkezi, Türk devleti için pek mühim bir dayanak olacaktır.” diyerek Ankara’nın önemini dile getiriyor.
Kimlerdi bu üç mimar ? Ümit Sarıaslan’ın kitabı aracılığıyla kısaca bu kişileri ve eserlerini tanıtmaya çalışacağım.
Mimar Kemalettin, 1870 yılında İstanbul’un Acıbadem semtinde dünyaya geldi. 13 Temmuz 1927 günü Ankara’da beyin kanaması sonucunda aramızdan ayrıldı. İlk öğrenimine 1875’de İstanbul’da başladı. Ortaöğrenimine babasının görevi nedeniyle Giritte başlayıp İstanbul’da tamamladı. 1887’de Hendese-i Mülkiye Mektebi (şimdilerde İstanbul Teknik Üniversitesi)ne kaydoldu. 1891 yılında okulu birincilikle bitirdi. 1895 yılında mimarlık eğitimini geliştirmesi amacıyla öğretmeni Jachmund’un desteğiyle ve devlet bursuyla Almanya’ya gönderildi. Berlin Charlottenburg Teknische Hocchule’ye iki sene devam etti. 1900 yılında İstanbul’a dönerek öğretim üyeliğine başladı. Öğretmeni August Jachmund’un ülkemizden ayrılmasıyla, onun mimarlık derslerini üstlendi.
Daha çok İstanbul’da eserleri bulunan Mimar Kemalettin’in Ankara’daki eserleri; Evkaf Apartmanı, GEE (Gazi Eğitim Enstitüsü), TCDD Genel Müdürlüğü ve Ankara Palas’tır.
Bruno Julius Florian Taut, 4 Mayıs 1880 de Almanya’da doğan Taut, 24 Aralık 1938 günü İstanbul’da aramızdan ayrılmıştır. Doğu Prusya’da Königsberg’de büyüyen Taut, 1897 yılına kadar öğrenimini burada tamamladı. Bu yıl Königsberg İnşaat Meslek okulunda üç yıl süren eğitimini tamamladı. Hitler’in rejiminden kaçan Taut, 1936 yılında mimar ve kentbilimci Martin Wagner’in önerisi, Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Genel Müdürü Cevad Dursunoğlu’nun desteği ile Japonya’dan Türkiye’ye gelir. Aynı yıl İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nde yöneticilik yapar. Daha sonra Ankara’da MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) da mimarlık bölümü başkanı olur.
Taut Türkiye’de birçok esere imza atmıştır. Ben Ankara’da bulunan ve en tanınmış eserlerini buraya alacağım. AÜ DTCF, Ankara Teknik Yüksek Okulu, Atatürk Lisesi (Asım Kömürcüoğlu ile beraber), Kurtuluş Ortaokulu, Cebeci Ortaokulu ve Atatürk için katafalk.
Ernst Arnold Egli,17 Ocak 1893 de Viyana’da doğdu. 20 Ekim 1974 de aramızdan ayrıldı. Avusturya ve İsviçre kökenli, İsviçreli mühendis Johann Jakob Egli’nin oğludur. 1927 yılında ülkemize geldi. 1938 yılına kadar özellikle Ankara’nın şekillenmesinde önemli bir rolü vardır. Birçok modern mimari örneği yapıyı tasarlayıp inşa edilmesini sağlamıştır. Viyana ve Zürih’te birçok projesi vardır. Ancak inşa edilen projelerinin çoğu ülkemizdedir.
Ankara’da bulunan eserleri : Musiki Muallim Mektebi (Konservatuar, şimdilerde Mamak Belediyesi), Ankara Ticaret Lisesi, Sayıştay Binası (eski), İsmet Paşa Kız Lisesi, Ankara Kız Lisesi, Ziraat Fakültesi, Ankara SBF, Gazi Lisesi, Atatürk Orman Çiftliği kompleksi ve Bira Fabrikası, Türk Hava Kurumu, Koç Han, Irak Büyükelçiliği, İsviçre Büyükelçiliği.
2022 Yılının tüm okurlara ve ülkemize sağlık ve mutluluk getirmesi dileğiyle, iyi okumalar diliyorum.
ÜZÜCÜ BİR HABER
Sevgili arkadaşım Ümit Sarıaslan’ı 2021 yılının son günü 31 Aralık Cuma günü kaybettiğimizi üzüntüyle öğrendim. İyi bir eğitimci ve eleştirmen dostumu kaybetmenin acısını yaşıyorum. Işıklar içinde uyu sevgili arkadaşım Ümit Sarıaslan
