“Koku dayanılmazdı… Şehitler taşınamayacak durumdaysa oldukları yere defnedildi” diyen Mehmet Cemal’in raporu, Türk askerinin gösterdiği fedakarlığın yanı sıra yaşanan trajediyi de gözler önüne seriyor.
110 Yıl Sonra Ortaya Çıkan Tarihi Vesika
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) AÇASAM Müdür Yardımcısı Dr. İsmail Sabah, 24 Mayıs 1915 ateşkesi sürecine dair bilgi verirken, 19 Mayıs'ta gerçekleşen Türk taarruzunda 42 bin askerin görev aldığını, yaklaşık 10 bininin şehit veya yaralı olduğunu aktardı. 948 bin kurşun ve 1.500 top mermisinin sadece Arıburnu cephesine atıldığını vurgulayan Sabah, savaşın ne denli şiddetli geçtiğini anlattı.
Anzaklar Ateşkese Zorladı, Türk Şehitleri Toplandı
Ateşkesin nedeni olarak, siperler arasında kalan Türk şehitlerinin sağlık riski oluşturması gösterildi. Dr. Sabah’ın aktardığına göre, Anzak askerlerinin resmi kayıtlarında bu saldırı "katliam" olarak nitelendirildi. Hatta, daha iyi atış yapabilmek için siper dışına çıkan askerlerin para teklif ettiği detayları da yer aldı.
Doktor Cemal’in Tanıklığı: “Hepsini Defnetmiştik”
Yüzbaşı Mehmet Cemal'in raporunda şu ifadeler yer alıyor:
“Koku dayanılmazdı. Askerler kokudan dolayı iş yapmaktan çekinmekteydi. Kimi zaman nasihatle, kimi zaman zorlukla şehitlerin defnini gerçekleştirdim. Açılan geniş çukurlara şehitler defnedildi. Taşınamayacak durumda olanlar oldukları yere gömüldü. Akşam ateşkes sona erdiğinde siperler arasında hiçbir şehit kalmamıştı.”
Karşı Cepheden Görgü Tanığı: “Değmeden Geçmek İmkansızdı”
Yeni Zelandalı Tabip Yarbay Percy Fenwick ise Türk askerlerinin cesetleriyle dolu siperler için, “Türk ölüler o kadar sık yatmaktaydı ki onlara değmeden geçmek imkansızdı. Koku ise dayanılmazdı.” sözleriyle yaşananları kayıtlara geçti.
Çanakkale’de 9 Saatlik Ateşkesin Ardında Kalanlar
24 Mayıs 1915’te ilan edilen 9 saatlik ateşkes, hem Türk hem de Anzak tarafı için tarihi bir dönüm noktası oldu. Dr. Sabah’ın ifadesiyle bu belgeler, “dehşet verici bir tarihin vesikaları” olarak kalmaya devam ediyor.
