Son dönemde ünlü isimlere yönelik düzenlenen uyuşturucu operasyonları ve alınan örnekler kamuoyunda “Uyuşturucu madde kullanımı nasıl tespit ediliyor?” sorusunu yeniden gündeme getirdi. Tükürük, idrar, kan ve saç testleriyle yapılan analizlerin hangi durumlarda neyi gösterdiğini Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı, anlattı.
Uyuşturucu Kullanımı Nasıl Tespit Ediliyor?
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımı; tükürük, idrar, kan ve saç testleri ile tespit edilebiliyor. Ancak her testin amacı, güvenilirliği ve tespit süresi farklılık gösteriyor.
Testler Arasındaki Fark Ne?
Uzman isim Hancı'ya göre testler arasındaki fark yalnızca süreyle sınırlı değil. Bazı maddeler bazı testlerde hiç saptanamayabiliyor.
Tükürük Testi:
Yapılması kolay olan bu testte ağız içinden çubukla sürüntü alınıyor. Genellikle yakın zamanlı kullanımı gösteriyor ve trafik denetimlerinde tercih ediliyor. Sonuçlar çoğunlukla “var-yok” şeklinde oluyor. Kesinlik için diğer testlerle teyit edilmesi öneriliyor.
İdrar Testi:
En yaygın kullanılan yöntemlerden biri. Uyuşturucunun kendisinden ziyade metabolitleri (vücutta kalan atık ürünleri) tespit ediliyor. Hızlı ve ekonomik olmasına rağmen her zaman kesin sonuç vermeyebiliyor.
Kan Testi:
Yanılma payı idrar testine göre daha düşük. Ancak güvenilir sonuç için madde kullanımından kısa süre sonra yapılması gerekiyor. Saatler içindeki kullanımı göstermek için tercih ediliyor.
Saç Testi:
Kronik kullanımın ortaya konulmasında en etkili yöntemlerden biri. En az 2 santimetre uzunluğunda saç örneği gerekiyor. Kullanılan maddeye göre 3–4 ay geriye dönük bilgi verebiliyor.
Hangi Madde, Hangi Testte Ne Kadar Süre Tespit Ediliyor?
Kullanılan maddenin türüne göre tespit süreleri değişiyor:
- Eroin: İdrarda yaklaşık 2–4 gün
- Esrar: İdrarda 1–3 gün
- Kokain: İdrarda 12–48 saat
Prof. Dr. Hamit Hancı test sonucunun negatif çıkmasının kişinin madde kullanmadığı anlamına gelmeyeceğine dikkat çekiyor. Ayrıca bonzai gibi sentetik maddelerin idrar testleriyle saptanması son derece güç. Tiner, bali, çakmak gazı gibi uçucu maddelerin de idrarda tespiti oldukça zor.
Hangi Soruya Hangi Test Yanıt Veriyor?
- “Saatler içinde kullandı mı?” → Kan testi
- “Geçen hafta kullandı mı?” → İdrar testi
- “Son 3 ayda kronik kullanım var mı?” → Saç testi
Saç testleri genellikle düzenli ve kronik kullanıcılar için pozitif sonuç veriyor.
“Tıbbi İlaç Etken Maddesi Pozitif” Ne Demek?
Adli Tıp raporlarında yer alan “tıbbi ilaç etken maddesi pozitif” ifadesi, ilacın tedavi edici etkisini sağlayan aktif maddenin tespit edildiği anlamına geliyor. Uyuşturucu ve psikotrop etkili bazı ilaçlar kırmızı ve yeşil reçete ile veriliyor. Bu maddelerin, tanılı bir hastalık ve reçete olmaksızın tespit edilmesi ilaç kötüye kullanımı olarak değerlendiriliyor.
Hancı'ya göre madde bağımlıları, zaman zaman uyuşturucuya ulaşamadıklarında bu tür ilaçları ikame madde olarak kullanabiliyor.
