Suriye devrimi, HTŞ ve muhalif grupların 8 Aralık 2024’te Şam’a girerek kontrolü ele almasıyla Baas rejimini sona erdirdi. Rejimin yıkılmasıyla ülkede yeni bir dönem başladı.
Suriye’nin güneyindeki Dera ilinde bir grup öğrencinin 15 Mart 2011’de okul duvarına “Ey doktor (Beşşar Esed) şimdi sıra sana geldi” yazmasıyla başlayan Suriye devrimi, 13 yılın ardından muhaliflerin büyük operasyonuyla zaferle sonuçlandı. Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ve diğer muhalif grupların 27 Kasım 2024’te başlattığı operasyon, 8 Aralık 2024’te Şam’ın düşmesiyle rejimin tamamen çökmesine yol açtı.
Halep ve İdlib’den başlayan ilerleyiş Hama ve Humus’u düşürdü
Operasyonun ilk günlerinde Halep ve İdlib çevresinde önemli ilerleme kaydeden muhalifler, kısa sürede Hama ve Humus vilayetlerine yöneldi. Böylece Esed rejiminin kuzey ve orta bölgelerdeki savunma hatları çözüldü.
Humus’un muhaliflerin eline geçmesiyle rejim birliklerinde çözülmeler başladı. Birçok asker silah bırakarak muhaliflere teslim oldu ya da kaçtı. Halktan da destek alan muhalif güçler, 8 Aralık 2024’te Şam’a girerek Baas rejiminin 61 yıllık yönetimini sonlandırdı.
Esed ailesi kaçtı, Baas sembolleri yıkıldı
Esed ve üst düzey komutanların aileleriyle birlikte ülkeden kaçmasının ardından, Baas dönemine ait semboller hedef alındı. Baas heykelleri devrilirken rejimin işkence merkezleri kapatıldı. Ülkede yeni bir siyasal sürecin başladığı açıklandı.
Yeni yönetim kuruldu: Ahmed Şara Cumhurbaşkanı
Muhalif askeri yapıların oluşturduğu “devrim sonrası geçiş yönetimi” ülkenin yeni idaresini oluşturmaya başladı. Ahmed Şara, Suriye’nin yeni Cumhurbaşkanı ilan edildi.
Güvenlik yapılanmasında ise HTŞ ve Suriye Milli Ordusu (SMO) unsurlarının tek komuta altında birleştiği yeni Suriye ordusu kuruldu. Rejim ordusu, güvenlik güçleri, Baas Partisi ve mevcut parlamento tamamen feshedildi.
İlk seçimler yapıldı
Rejimin devrilmesinin ardından 5 Ekim’de ilk Halk Meclisi seçimleri gerçekleştirildi. İç savaşın yarattığı yıkım, adres belirsizlikleri ve halkın büyük kısmının yerinden edilmesi nedeniyle seçimler temsil esaslı seçici kurullarla yapıldı.
Hükümet kontrolündeki bölgelerde kurulan sandıklarda seçici kurullar oy kullandı.
Suriyelilerin gönüllü geri dönüşü hızlandı
Rejimin çökmesi sonrası Suriyelilerin ülkelerine dönüşü önemli ölçüde arttı.
Türkiye İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 1 Kasım’daki açıklamasında 8 Aralık 2024’ten sonra 550 bin Suriyelinin gönüllü dönüş yaptığını duyurdu.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ise 4 Aralık’ta yaptığı açıklamada 2025’te 378 bin Suriyelinin Lübnan’dan Suriye’ye döndüğünü açıkladı.
Batı yaptırımları kaldırılıyor, diplomatik izolasyon sona eriyor
Yeni yönetim son bir yılda uluslararası izolasyonun kaldırılması için yoğun diplomasi yürüttü. Türkiye başta olmak üzere birçok ülke Şam ile ilişkilerini yeniden tesis etti. Türkiye’nin Şam Büyükelçiliği 14 Aralık 2024’te yeniden hizmet vermeye başladı.
ABD Başkanı Donald Trump, 13 Mayıs 2025’te Suudi Arabistan ziyareti sırasında Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldıracaklarını açıkladı ve kararda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmelerinin etkili olduğunu belirtti.
Bu açıklamayı takiben Avrupa Birliği de 21 Mayıs’ta 2011’den bu yana uygulanan ekonomik yaptırımları kaldırma kararı aldı.
Ayrıca ABD Hazine Bakanlığı, 10 Kasım’da Sezar Yasası kapsamındaki yaptırımların askıya alındığını duyurdu.
PKK/YPG kutlamaları yasakladı
SDG adı altında faaliyet gösteren terör örgütü PKK/YPG, Fırat’ın doğusunda ve Halep’in bazı mahallelerinde işgalini sürdürüyor. Mart ayında Şam yönetimiyle imzaladığı anlaşmaya rağmen entegrasyon sürecini oyalayan örgüt, devrimin yıl dönümü kutlamalarını “güvenlik bahanesiyle” yasakladı.
İsrail saldırılarını artırdı, işgali genişletti
Rejimin devrilmesinin ardından İsrail ordusu Suriye topraklarına yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı. Şam yönetimine göre İsrail son bir yılda 1000’den fazla hava saldırısı düzenledi.
Ayrıca işgal altındaki Golan Tepeleri’ne ek olarak İsrail, son bir yılda 800 kilometrekare daha Suriye toprağını işgal etti.
