İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Azerbaycan’a yapacağı resmi ziyaret ile iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi adına önemli adımlar atmayı hedefliyor. Pezeşkiyan’a, İran’ın dört eyalet valisi, milletvekilleri ve iş insanlarından oluşan 120 kişilik geniş bir heyet eşlik edecek. Ziyaret sırasında, Pezeşkiyan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüşerek ikili ilişkiler ve bölgesel işbirliği üzerine önemli temaslarda bulunacak.
Bu ziyaret, 2. Karabağ Savaşı sonrası zaman zaman gerilen Azerbaycan-İran ilişkilerinin geleceği açısından kritik bir dönüm noktası taşıyor. Geçtiğimiz yıllarda, iki ülke arasında gerilimli anlar yaşanmış, özellikle İran'ın Azerbaycan’a yönelik yaptığı tatbikatlar ve iddialar iki ülke ilişkilerinde sık sık gerginlik yaratmıştı. Ancak son dönemde karşılıklı olumlu açıklamalar ve diplomatik girişimlerle ilişkilerdeki gerilim azalmaya başlamıştı.
İki Ülke Arasındaki Gerginlikler ve Çözüm Süreci
Azerbaycan-İran ilişkileri, özellikle 2. Karabağ Savaşı sonrasında birkaç kez gerildi. İran’ın Karabağ’daki sözde Ermeni rejiminin kontrolündeki bölgelere tırlar gönderilmesi ve İran’ın sınırda tatbikatlar yapması, iki ülke arasında gerginliklere yol açmıştı. Ayrıca, İran’ın Azerbaycan’a yönelik "Azerbaycan İsrail'i bölgeye getirdi" şeklindeki iddiaları da tartışmalara neden olmuştu.
Bir diğer önemli gerginlik ise 27 Ocak 2023’te Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliği’ne yapılan silahlı saldırıydı. Bu olay, iki ülke ilişkilerinde ciddi bir soğumaya yol açmış, Azerbaycan’ın büyükelçiliğini tahliye etmesine sebep olmuştu. Ancak ardından, her iki taraf da ilişkileri yeniden normalleştirmek adına diplomatik çabalar sarf etti ve Azerbaycan Tahran Büyükelçiliğini tekrar açma kararı aldı.
Ekonomik İlişkiler ve Bölgesel İşbirliği
Gerilimlere rağmen, Azerbaycan ve İran ekonomik ve ticari ilişkilerini sürdürdü. Her iki ülke, özellikle ulaşım, enerji ve ticaret alanlarında işbirliğini güçlendirmeye devam etti. Zengezur Koridoru konusunda Azerbaycan, İran ile yeni yollar ve köprülerin inşası konusunda anlaşmalar yaptı. Ayrıca, Azerbaycan ve İran, Rusya ile birlikte Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru’nu geliştirmek için bir mutabakat zaptı imzaladı. Bu süreçte, İran ve Azerbaycan, Aras Nehri üzerinde ortaklaşa inşa ettikleri Kız Kalesi ve Hudaferin Barajı projelerinde de işbirliği yaparak ekonomik bağlarını derinleştirdi.
Pezeşkiyan ve Aliyev’den Olumlu Mesajlar
Azerbaycan ziyaretinin öncesinde, Mesud Pezeşkiyan İran basınına yaptığı açıklamada, iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ve işbirliğinin derinleşmesi gerektiğini vurgulamıştı. Pezeşkiyan, her iki ülkenin de yanlış anlaşılmalar nedeniyle gerilen ilişkilerini düzeltmek için ortak adımlar atmalarının önemini dile getirdi. Pezeşkiyan, bu ziyaretin, Azerbaycan ile İran arasındaki işbirliklerinde hızlı bir artışa yol açacağına ve diplomatik ilişkilerin gelişmesine ciddi katkı sağlayacağına inandığını belirtti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de Pezeşkiyan’ın ziyaretinin ikili ilişkilerin güçlendirilmesi ve bölgesel işbirliği açısından büyük bir öneme sahip olduğunu ifade etti. Aliyev, Azerbaycan’ın İran’la olan ilişkilerini geliştirmeyi ve ekonomik, ulaştırma ve enerji alanlarında işbirliğini artırmayı hedeflediklerini söyledi. Ayrıca, Aliyev, Tahran Büyükelçiliğine yapılan saldırganın cezalandırılmasını ve saldırının arkasındaki kişilerin tespit edilerek adaletin sağlanmasını beklediklerini belirtti.
Pezeşkiyan’ın ziyareti, Azerbaycan ve İran’ın daha sağlam temeller üzerine inşa edeceği işbirliklerinin sinyallerini verirken, iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da derinleşmesine ve bölgesel barışa katkı sağlamasına yönelik önemli bir adım olarak görülüyor.
