Özbekistan ve Türkmenistan, 17 Kasım 2025 tarihinde iki ülkenin sınırında yer alan Şavat–Daşhavuz sınırında iki ülkeye ait ticaret bölgesini resmen açtı. Proje, iki ülke liderlerinin katılımıyla hayata geçirildi ve taraflar bunu ekonomik ve ulaştırma ilişkilerini güçlendirmek için önemli bir adım olarak vurguladı.
Bölgenin toplam alanı 6 hektar olup, her iki ülkeye ait 3’er hektar ayrılmıştır. Bölge, gümrük, sağlık, fito-sanitasyon ve veteriner kontrolleri için modern idari binalar, 'Tek Pencere' (one-stop shop) prensibi ile devlet hizmetleri merkezleri, ticaret reyonları, depo altyapısı, banka ve sağlık hizmetleri ile geniş park alanını içermektedir.
Resmî bilgilere göre, bölgede 112 ticaret reyonu, yaklaşık 40'a yakın özel mağaza ve lojistik hizmetler için ayrılmış alan bulunmaktadır. Geliştirilen gümrük noktası, malların ve yolcuların hareketini kolaylaştırmak amacıyla dijital kontrol ve bilgi sistemleri ile donatılmıştır.
İlk açıklamalara göre, bu girişim, Özbekistan’ın Horezm ili ve Türkmenistan’ın Daşhavuz ili arasında ticaret hacmini artırmayı, küçük ve orta ölçekli işletmeleri desteklemeyi ve yeni girişimcilik fırsatları yaratmayı hedeflemektedir. İki bölge nüfusu 3,5 milyondan fazla olduğundan, bölge ekonomik faaliyetler için stratejik öneme sahiptir.
Ekonomik veriler ve projeleri ise şöyle sıralamak mümkün:
• Taraflar, önümüzdeki 5 yıl içinde ticaret hacminin 2 milyar dolara kadar artırılmasını hedeflemektedir.
• Proje, Horezm ve Daşhavuz bölgelerinde küçük ve orta ölçekli işletmeler için yeni fırsatlar yaratacak, lojistik maliyetleri düşürecek ve mal dolaşımını kolaylaştıracaktır.
• Modern altyapı, bölgesel ticaret ve ulaştırma ilişkilerinin geliştirilmesine hizmet etmektedir.
Liderlerin açıklamalarına bakıldığında:
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, açılış töreninde yaptığı konuşmada, Şavat–Daşhavuz ticaret bölgesinin açılmasının komşuluk ve stratejik ortaklığı güçlendirmek için önemli bir adım olduğunu belirtti. Söz konusu projenin iki ülke arasındaki ekonomik ilişkileri genişletmeyi, ulaşım ve lojistik işbirliğini kolaylaştırmayı ve bölgesel entegrasyonu güçlendirmeyi amaçladığını vurgulandı.
Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov de girişimi 'Tarihi bir adım" olarak nitelendirdi. Ona göre, ticaret bölgesi, iki ülkenin uzun vadeli işbirliğine dayalı çıkarlarını hayata geçirmede kritik bir mekanizma olarak hizmet ediyor. Ayrıca bölgede sürdürülebilir ekonomik işbirliği ve KOBİ’ler için fırsat yaratma açısından projenin stratejik önemine dikkat çekti.
Tören sırasında yetkililer sembolik bir kurdele kesme etkinliği gerçekleştirdi; bu adım, projenin pratik önemini ve diplomatik ilişkilerdeki etkisini gösteriyor. Gazetecilik bakış açısıyla, bu girişim, iki ülke liderleri arasındaki güven ve işbirliğinin somut bir şekilde sergilendiğini ve bölgesel ekonomik projeler için model teşkil edebileceğini ortaya koyuyor.
Vatandaşlar ve girişimciler için fırsatları aşağıdaki gibi sıralamak mümkün:
• Bölgeye vizesiz giriş uygulanmakta olup, bu vatandaşlar ve girişimciler için sınırı geçişi büyük ölçüde kolaylaştırmaktadır.
• 'Tek pencere' sistemi ile kurulan devlet hizmetleri merkezi, girişimcilerin gümrük, vergi ve sertifika işlemlerini tek noktadan alabilmelerini sağlamaktadır.
• Bölge, banka işlemleri, sağlık hizmetleri ve otel altyapısına sahip olup, ziyaretçiler ve girişimciler için ek kolaylıklar sunmaktadır.
• Ticaret reyonları ve lojistik altyapısı, önümüzdeki yıllarda yeni istihdam fırsatları yaratacak şekilde tasarlanmıştır.
Özbek ve Türkmen yetkililer, ticaret bölgesinin vatandaşlar ve girişimciler için kısa süreli geçiş ve ekonomik faaliyet yürütmede kolaylık sağladığını belirttiler. Bazı yabancı medya kuruluşları, bölgede vizesiz rejim uygulandığını kaydetti.
Tören kapsamında, iki ülke liderleri, projeyi komşuluk, karşılıklı güven ve uzun vadeli işbirliğine dayalı yeni bir pratik adım olarak değerlendirdi. Projenin gelecek aşamasında lojistik, servis ve ihracat alanlarında yeni fırsatların açılması bekleniyor.
Şavat–Daşhavuz ticaret bölgesinin açılması, Orta Asya’da sınır ticaretinin modernizasyonu, şeffaf mekanizmaların uygulanması ve bölgesel ekonomik entegrasyonun derinleştirilmesi açısından önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
