1 Eylül 1939 tarihinde Almanya'nın Polonya'yı işgal etmesiyle başlayan İkinci Dünya Savaşı, Japonya'nın 7 Aralık 1941 tarihinde Amerika'ya saldırmasıyla yeni bir boyuta taşındı. Japonya'ya savaş ilan eden Amerika Birleşik Devletleri, süregelen mücadelenin başat aktörü haline gelerek savaş sonrası düzen için belirleyici güç olarak ortaya çıktı. Bu belirleyici üstünlüğü ortaya çıkaran statüko, savaş sırasında müttefik ülkeler arasında sürdürülen görüşmeler, mutabakatlar ve anlaşmalarla pekiştirildi.
Bretton Woods Anlaşmasıyla uluslararası para sistemi dolara endekslendi
1944 tarihli Bretton Woods Anlaşması, savaş sonrası dönemde ekonomik istikrarın sağlanması amacıyla ABD’nin Bretton Woods şehrinde düzenlenen Birleşmiş Milletler Konferansı’na katılan 44 ülke temsilcisinin katılımıyla kabul edildi ve dünya ekonomik sistemine yeni bir statüko getirdi. Bu statüko dolar temelinde oluşturulduğu için uluslararası para sisteminde önemli değişikliklere sebep olmuştur.
Uluslararası Para Sistemi (UPS)
Tarihsel süreç içinde ortaya çıkan Uluslararası Para Sistemi (UPS), ülkeler arasındaki ekonomik işlemlerde ödemelerin nasıl yapılacağını belirleyen ülkeler arası kabul gören ödeme araçları olarak öne çıkan kurallar bütünüdür ve döviz kurlarının oluşumuna etki etmektedir. Döviz kurlarının belirlenmesi, uluslararası ticaret ve finans için belirleyicidir ve kolaylıklar sağlamaktadır. En bilinen döviz kuru sistemi sabit döviz kuru sistemidir. Altın standardı, Bretton Woods sistemi ve Avrupa Para Sistemi sabit kur sisteminin örnekleridir.
Savaş sebebiyle tahrip olmuş ekonomilerin yeniden kalkındırılması hedeflendi
1929 Dünya Ekonomik Buhranının etkileri sürerken başlayan İkinci Dünya Savaşı sonunda Avrupa toptan bir yıkımla karşı karşıya bıraktı. Uluslararası ticaret, finansman ve ülkeler arasında borç ilişkileri büyük ölçüde zarar görmüştü. Savaş sonrası düzende savaş sebebiyle tahrip olmuş ekonomilerin yeniden kalkınmasını sağlayacak, uluslararası ticareti ve yatırımı kolaylaştıracak yeni bir sisteme olan ihtiyaç, Bretton Woods Konferansında ele alındı ve yapılan görüşmeler Bretton Woods Anlaşmasına zemin hazırladı.
Amerikan Doları belirleyici konuma geldi
Bretton Woods Anlaşmasıyla altın standardına dayanan sabit döviz kuru sistemine benzeyen sabit ve ayarlanabilir bir sistem kuruldu. Bu yeni sistemde Amerikan Doları standart kabul edildi ve anahtar para durumuna geldi. İkinci Dünya Savaşı'na girişiyle savaşın seyrini değiştiren ve dünya ekonomisinin belirleyici gücü olarak öne çıkan Amerika Birleşik Devletleri, bu yeni sistemin oluşturulmasında etkili oldu ve büyük bir avantaj sağladı.
IMF ve Dünya Bankası Bretton Woods Anlaşmasıyla kuruldu
Bretton Woods Anlaşmasıyla; korumacı dış ticaret ve döviz kuru politikalarından kaçınılması, uluslararası finansal sisteme istikrar kazandırılması ve II. Dünya Savaşı’ndan zarar gören ülkelerin hızlı bir şekilde yeniden imar edilerek kalkındırılması hedeflendi ve bu amaçlar doğrultusunda dünyanın önemli finansal kurumlarından IMF ve Dünya Bankası kuruldu. Türkiye, 78 yıl önce bugün 11 Mart 1947 tarihinde IMF'ye üye oldu.
