EBRU APALAK
6 Şubat 2023 depreminin üzerinden 912 gün geçti. Türk Tabipleri Birliği’ne (TTB) bağlı Afetlerde Sağlık Hizmetleri Yönetimi Akademisi’nin (ASHYA) Eşgüdüm Kurulu’nun öncülüğünde, deprem bölgesindeki tabip odaları ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) şubelerinin katkılarıyla hazırlanan rapor, 6 Ağustos 2025 Çarşamba günü açıklandı. Çevrim içi düzenlenen toplantıda açıklanan rapora göre, bölgede barınma, su, elektrik ve sağlık hizmetlerine erişim sorunları devam ediyor. TTB, son 30 ayda bölgeyle ilgili dört rapor yayınladı.
Toplantıya Hatay Tabip Odası Başkanı Dr. Sevdar Yılmaz, Hatay Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Ümit Oğur, Adıyaman Tabip Odası Başkanı Erdal Yavuz, Adıyaman Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atilla Tekin, TTB ASHYA Eşgüdüm Kurulu üyesi Dr. Mehmet Zencir, SES Hatay Şube Eş Başkanı Nilgün Yeniocak ve SES Hatay Şubesi Hukuk Sekreteri Zeynep Kırıkkaya katıldı. Katılımcılar bölgede acil servislerdeki bekleme sürelerinin uzunluğu, aile hekimi ve kamusal kreş sayılarının yetersizliği, sağlık ve sosyal hizmet emekçilerinin ihtiyaçları dâhil olmak üzere birçok sorunun çözülmediğini aktardı.
“YAŞAM ALANI DEĞİL BİNALAR İNŞA EDİLİYOR”
TTB Merkez Konseyi İkinci Başkanı Pınar Saip, bölgede hâlâ konteynerlerde yaşayan depremzedelerin olduğunu aktardı. Saip, bölgeye inşa edilen binalara dair, “Yaşam alanı değil binalar inşa ediliyor.” dedi. Bölgede işçi cinayetlerinin fazla olduğuna ve yıkımların sonucunda ortaya çıkan tozun birçok sağlık sorununa neden olduğuna dikkat çekti. “Bu kentlerimiz bir şantiyeyi andırıyor.” dedi.
“BÜROKRATİK NORMALLEŞME”
SES Eş Başkanı Nazan Karacabey ise, depremin ilk ayından itibaren rapor hazırladıklarını söyledi. Karacabey, hızlı kentleşme ve ekolojik yıkımın neden olduğu sorunların giderek derinleştiğini belirtti. Sağlık ve sosyal hizmet emekçilerinin 6 Şubat 2023’ten beri barınma, altyapı gibi birçok sorunla karşı karşıya olduklarını ifade etti. Sağlık Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) arasındaki yönetmelik farklılıklarının emekçileri olumsuz etkilediğini söyledi. Emekçilerin otopark, kreş gibi ihtiyaçlarına yönelik düzenlemelerin yetersiz kaldığını ifade etti. Özellikle depremzede kadınların çalışma ve özel yaşamlarında birçok sorunla uğraştığını kaydetti.
“Otuz ayda 1. basamaktan 3. basamağa kadar hem sağlık hizmetlerinde hem de sosyal hizmetlerde eksiklikler devam ediyor. Deprem bölgesinde kısmı iyileştirmeler olmasına rağmen Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve YÖK’ün kıskacında sağlık ve sosyal hizmet emekçileri, şartlar henüz normalleşmemişken bürokratik bir biçimde normalleşmiş gibi davranmaya zorlanmaktadır.”
“1 MİLYON 800 BİN İNSANIN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETİNİ KİM VERECEK?”
Karacabey’in konuşmasının ardından, TTB MK Üyesi Dr. Ali Kanatlı, TTB-SES’in Şubat 2023 Depremleri 30. Ay Raporu’nu paylaştı. Dr. Kanatlı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un 2025’in sonuna kadar 450 bin konutun anahtarlarının teslim edileceğine dair açıklamasını hatırlattı. Halkın yerine sermayenin çıkarlarının gözetildiğini belirtti. Depremden sonra yıkılan ve boşaltılan aile sağlık merkezlerinin (ASM) yenilerinin yapılmadığına dikkat çekti. “Deprem bölgesine 450 bin konutun yanında toplam 110-120 tane ASM yapılamaz mıydı?” diye sordu. Kasım 2024’te anahtar teslim edilen yurttaşların hâlâ evlerine gidemediklerine işaret etti.
Kanatlı, bölgede ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkabileceğini şöyle anlattı: “450 bin konuta dörder kişi yerleştirilmesi durumunda, bu toplamda 1 milyon 800 bin kişiye karşılık gelir. Bir milyon 800 bin insanın koruyucu sağlık hizmetini kim verecek? Oradaki yaşlı ve kronik hastalar hastalıklarının takibini nasıl yapacak? Onlarla ilgili ilaçlarını nereden temin edecekler? Gebeler aşı ve izlemlerini nerede yapacaklar? Lohusalar kucaklarında bebekleri ile nereye gidecekler?”
İŞ CİNAYETLERİ ARTIYOR
Şantiyelerde işçilerin sağlıksız şartlarda çalıştıklarını, barınma, su, elektrik ve hijyen sorunlarının sürdüğünü aktardı. Büyük şantiyelerde işçilere dört tuvalet düştüğünü, işçilerin iki-üç saat tuvalet sırasında beklediklerini söyledi. Bölgede iş cinayetlerinin arttığını vurguladı. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya'da 2022’de 52 iş cinayetinin olduğunu anımsattı. Bu sayının 2023’te 143’e, 2024’te 119’a yükseldiğini; 2025’in ilk 6 ayında ise artışın aynı hızla sürdüğünü kaydetti.
DÖRT KENTTE TRAFİK KAZALARINDAN KAYNAKLI ÖLÜMLER YÜZDE 40 ARTTI
Depremden en fazla etkilenen Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya'da işçi cinayetlerinin yanı sıra 2022’den bugüne dek trafik cinayetlerinin yüzde 40 arttığını açıkladı. Kanatlı, bölgede madde kullanımı, intihar vakaları ve özellikle kadınlara yönelik cinsel istismar ve şiddetin arttığını da bildirdi.
