Murat Özbülbül, Ebru Güngör/Bu da gündeme gelmeli kanalında Ekonomi Yorum programına konuk oldu. Özbülbül, faiz kararını ve dövizi değerlendirdi.
''FAİZLER ENFLASYON SEVİYESİYLE İLGİLİDİR''
Murat Özbülbül açıklanan faiz kararı hakkında, ''Faizler enflasyon seviyesiyle ilgilidir. Diyelim ki enflasyon 0 puan yani hiç enflasyon yok o zaman yüzde yarım faiz bile pozitif faizdir. Enflasyon yüzde iki yüz, senin yüzde elli, yüz, yüz elli faizin bile negatif faizdir. Faiz görecelidir ve enflasyonla ilişkilidir. Türkiye'de enflasyon oranı bilinmediği için yapılan bu faiz değişikliklerinin çokta bir anlamı yok. Hep dediğim gibi bilimsel yöntem ölçüm üzerine dayalıdır. Doğru ölçmediğiniz bir şeyi anlayamazsınız, anlayamadığınız bir şeyi de yönetemezsiniz. Bugün piyasada vatandaşın enflasyon algısı yüzde yüzse siz yüzde kırk, elli faizle enflasyonu baskılayamazsınız. Boş yere birilerine eziyet çektirirsiniz, zaten olmadığını da gördük.'' dedi.
DÖVİZLE ANTLAŞMA YAPILABİLECEK
Murat Özbülbül birkaç istisna dışında dövizle antlaşma yapılabilmesi hakkında, ''Merkez Bankası vadeli işlerde Türk Lirasının temsil gücünün olmadığını kabul etmiş oluyor. Mesela Amerika'da sen kalkıp euro ya da yen bazında bir anlaşma yapmazsın bir gereği yok. Çok istisnai hallerde belki olabilir ama bunun bir gereği yoktur. Şimdi Türk Lirasına güvenmediğimiz için, Türk Lirasının gelecekteki değerini ön göremediğimiz için biz anlaşmaları uzun zamandır buna kira ve benzeri şeyler dahil, yabancı para cinsinden yapıyorduk. Niye? Onlara daha çok güveniyorduk. Bunu yasakladılar, bunu yasaklayınca hayatın gerçeklerini yasaklayamadılar. Türk Lirasının satın alma gücünün düşüşünü de yasaklayamadılar. Dolayısıyla insanlar ne yaptılar? Afaki değerler, yani en kötü senaryoya göre değerlendirme yaptılar. Konuya hakim olmayan izleyicilerime anlatayım. Mesela plastik hammadde alıyorsun. Bunu şimdi alayım bir ay sonra ödeyim deniyordu eskiden. Sen hesabı döviz bazında görüyordun piyasa dönüyordu. Sen bugün 3 bin dolar ödediğinde de diğer ay 3 bin dolar ödediğinde de sıkıntı olmuyordu. Fakat bunu Türk Lirası olarak ödediğin zaman bugün ödediğin 3 bin dolar olur, bir ay sonra bu 3 bin 500 dolar ya da 2 bin 500 dolar olabilir. Satıcı ya da alıcı zarar eder. Satıcı güçlü konumda olduğu için ya vade yapmıyordu, para içeri mal dışarı diyordu. Bu piyasadaki nakit ihtiyacını arttırıyordu. Ya da afaki kurlar uyguluyordu. Bundan kötüsü olmaz diyordu, bu da enflasyonu tetikliyordu. Hem bir para döngüsü olmuyordu, ticaret döngüsü olmuyordu, bilenler bilir Türkiye'de ticaret vadeli döner. Fakat sen enflasyonu kontrolden çıkartıp döviz kurlarını zapt ederim, zapt edemem tereddütünü yaratınca piyasa dönmüyordu. Bence piyasanın kilidini çözmek için güzel bir adım. Dolarizasyona yol açmak açısından kötü bir adım. Enflasyonu kontrol altına almak içinse doğru bir adım. Çünkü satıcılar ne yapacaklarını bilemedikleri için çok afaki karlar uyguluyorlardı bu da maliyetleri arttırıyordu. Sonuçta satıcılarda bu maliyetleri yansıtıyordu.'' ifadelerinde bulundu.
''TÜRKİYE'DE HER ŞEY DÖVİZ ÜZERİNDEN YAPILIYOR''
Özbülbül konuşmasına, ''Türkiye'de tüm her şey Türk Lirasına güvenilmediği için döviz üzerinden yapılır. İthalatçı tonunu 3 bin eurodan ithal etmiş satıyor 3 bin yüz euroya. Sen bunu yasaklayıp, kısıtlayıp adama dersen ki Türk Lirası ile satış yapacaksın. Adam hangi kuru uygulayacak? Türk Lirasına yarın ne olacağını bilmiyor. Bütün satıcılarda ya vadeli satış yapmıyorlardı o başka bir sorun çünkü şirketlerin krediye erişimleri büyük bir sorun olduğu için piyasada nakit dönemiyordu, üretim düşüyordu. Şirketlerin ya maliyetleri artıyordu ya da üretimlerini kısıtlamak zorunda kalıyorlardı. Türkiye şartlarında normalleşmeye dönmek için doğru bir adım. Benzer şey uzun vadeli sözleşmelerde de geçerli. Şimdi diyeceksiniz ki efendim enflasyona göre bir anlaşma yapsın, TÜİK enflasyonu doğru ölçmüyor ki. Bugün kiralarda görüyoruz, adam kira anlaşması yapıyor 2-3 sene sonra enflasyon doğru ölçülmediği için kira fiyatları komik fiyatlara düşüyor. Bence bu normalleşme adımları doğru. Türkiye'yi alıştığı iktisadi sisteme enflasyonla birlikte yaşamayı biz çözmüştük. Bunu yabancı para birimlerine, altına endeksleyerek bir şekilde çözmüştük. Yani piyasa dönüyordu, bunlar acemi olduğu için piyasayı kitlediler yani piyasada para yok. Mobilyacı gidip sunta alacak ama her şeyi ithalata dayanıyor, neye göre fiyat vereceksin? Adam bize bilmem yüzde kaçlık faiz koyup veriyordu. Eskiden mesela Ankara'da meşhur Siteler'de müthiş bir vade dönerdi 6 ay, 8 ay, 12 ay vadeyle mal satılırdı. Şimdi sen bunu sağlam bir para birimine endekslemediğin zaman nasıl vade yapacaksın? Yani bir sürü sorun vardı yavaş yavaş çözülüyor bu sorunlar. Umarım göle su gelene kadar kurbağanın gözü patlamaz. Firmalar çok zor durumda, en büyük dediğin firmaların bile tepesinde kılıç sallanıyor. Özellikle tekstilciler sıkıntıda neden? Kumaş euro bazında satılan bir şey. Adama sen euro ile adlığın malı Türk Lirası ile sat diyorsun. Kabul edip Türk Lirasının değerini sabit tut diyor ama tutmam diyorsun. Nasıl bir fiyat tutturacak bu adam?'' diyerek devam etti.
EURO 40 LİRAYA DAYANDI
Murat Özbülbül, ''Açıkçası euro hem dolar hem de diğer para birimlerine göre daha emniyetli bir para birimidir. Niye? Ben politikacılara güvenmem, politikacıların iktisadi kararlarına hiç güvenmem. Yani şimdi herhangi bir kağıt paranın değerini politikacılar canları istediği gibi belirleyebiliyor. Kendi popülist hayalleri ve politikaları uğruna paranın değerini indirip çıkartıyorlar, bir stabiliteleri yok. Ancak euro birden fazla devletin, bağımsız ekonomik birimin ortak kararıyla değeri belirlendiği için orada politikacıların istismar edebilecekleri alan pek yok. Onun için bence euro diğerlerinden çok daha güvenilir bir para birimi. Çünkü karar mekanizması çok daha demokratik. Şimdi Trump istese doların değerini çakar mı? Çakar. Covid dönemi yaptılar, ne olacak benim elimdeki dolar? Dolayısıyla kağıt paralar ve politikacılar arasındaki ilişki fevkalade yozdur. Bunun için tek bir politikacının ve ya hükümetin belirleyemediği para birimleri daha değerlidir. Mesela altının değerini kimse belirleyemiyor, neden? Altının miktarı sabit. Charles istese basar matbaadan sterlin ve netice de değerini düşürebilir. Normal şartlar altında euro'nun daha güvenilir bir para birimi olması lazım. Trump'ın da ne yapacağı belli değil, açıklamaları tuhaf ve bazıları saçma. Normalde kahvehanede söylenemeyecek lafları adam başkanlık kürsüsünden söylüyor. Yok Grönland'ı bana ver, Panama benim, Gazze'de otel yapacağım, benim altın heykelimi dikecekler, Kanada'yı bana ver. Normalde aklı başı yerinde, sağ duyulu bir insanın aile sohbetinde bile söylemeyeceği şeyleri adam başkanlık kürsüsünden söylüyor. Para bir itibar meselesidir. Her para onu basan otoritenin gücünü ve itibarını alır. Parayı basan otoritenin itibarı ve gücü düşerse paranın da itibarı düşer. Bu isterse dolar isterse sterlin olsun olsun. Hiç fark etmez.'' dedi.
VİDEONUN TAMAMI İÇİN:
https://www.youtube.com/watch?v=6gWIB16Pjm0
