GONCAGÜL KONAŞ
Dr. Nurettin Elbir, Türkiye’nin tarım ve ormancılık politikalarının şekillendiği önemli dönemlere tanıklık eden ve bu alandaki bilimsel çalışmalarıyla katkı sunan bir isim. 1950’de Ziraat Fakültesi Ormancılık Bölümü’nden mezun olan Elbir, meslek hayatına aynı yıl Tarım-Orman Bakanlığı’nda başladı. “31 yıl süren görevim boyunca, Türk tarımı ve ormancılığının gelişmesi için çalıştım. 1957’de doktora yapmak için İsviçre’ye gittim ve ardından Almanya’da Freiburg Üniversitesi’nde doktoramı tamamladım. Bu süreçte Türk tarımıyla Avrupa tarımını koordine etme esasına dayalı çalışmalar gerçekleştirdim,” diye belirtti.
“ ÇORUH HAVZASI PROJESİ: TÜRKİYE’DE KIRSAL KALKINMADA BİR İLK”
Dr. Elbir, 1982 yılında emekli olduktan sonra da aktif çalışmalarını sürdürdü. Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı’nın (JICA) Türkiye’de kurulmasına öncülük eden Elbir, bu süreçte hayata geçirilen projelerin önemine dikkat çekti: “Çoruh Irmağı boyunca kırsal kalkınmayı hedefleyen bir proje yaptık. Bu proje, Türkiye’de uygulanan ilk geniş kapsamlı havza kalkınma projelerindendi. Arıcılık, hayvancılık, çiçekçilik gibi alanlarda köylülerin kalkınmasını sağlayacak adımlar attık. Projenin başarısı, kırsal kesimdeki üretici gruplara örnek oldu.” dedi.
Elbir, Japonya ile işbirliği çerçevesinde gerçekleştirilen projelerin sadece üretim değil, kırsal kalkınma ve toplumsal bilinç oluşturma açısından da kritik önemde olduğunu ifade etti.
“TÜRKİYE’DE KOOPERATİFÇİLİKTE EĞİTİM VE KOORDİNASYON EKSİĞİ VAR”
Türkiye’de kooperatifçilik denildiğinde akla gelen öncü isimlerden olan Dr. Elbir, bu konunun önemine dikkat çekti. “Kooperatifçilik sadece üretimle sınırlı değildir. Üretimden tüketim aşamasına kadar kesintisiz bir sistemdir. Eğer bu zincir doğru şekilde kurulmaz ve işletilmezse, kooperatifçilik hiçbir zaman başarıya ulaşamaz. Maalesef Atatürk’ün önerdiği kooperatifçilik modeli, bugün hala ülkemizde tam anlamıyla uygulanamamıştır,” dedi.
Elbir, kooperatifçilik kültürünün toplumda yeterince yerleşmemiş olmasını önemli bir sorun olarak görüyor. “Toplu çalışma alışkanlığı olmayan bir toplumuz. Kooperatifçiliğin temel sorunu budur. İnsanlarımız birlikte üretip birlikte paylaşma kültürünü geliştirmekte zorlanıyor. Bu da kooperatifçilikteki başarı oranını düşürüyor,” diye ekledi.
“KAPİTALİZM VE TARIM BİR ARADA OLAMAZ”
Dr. Elbir, tarım sektöründeki yapısal eksikliklere ve yanlış politikalara da değindi. 1945 sonrası dönemi “tarımda büyük bir devrim” olarak tanımlayan Elbir, şunları söyledi: “Karasaban döneminden modern tarıma geçiş yaptık. Ancak bu süreçte kapitalist sistemle tarımın birbirine uyum sağlamadığını gördük. Kapitalizm sermaye ve rant odaklıdır, oysa tarım toplumun temel ihtiyaçlarını karşılayan bir sektördür. Bu iki sistemin bir arada sağlıklı şekilde çalıştırılamaması nedeniyle tarımda arzu edilen başarıya ulaşamadık.”
“TÜRKİYE’DE YAKLAŞIK 120 BİN KOOPERATİF VAR”
Türkiye’deki kooperatifçilik kültürünün geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Elbir, Almanya ile Türkiye arasındaki farkları çarpıcı bir şekilde ortaya koydu. “Türkiye’de yaklaşık 120 bin kooperatif var. Ancak bu kooperatifler arasında güçlü bir organizasyon ve koordinasyon bulunmuyor. Almanya’da ise 600 bin kooperatif var ve bunlar üreticilerin bir araya gelerek oluşturduğu, çok daha iyi organize edilmiş yapılar. Türkiye’de bu tür bir üst birlik yok. Bu yüzden kooperatifler bağımsız ve etkisiz bir şekilde çalışıyor.”
Elbir, kooperatiflerin koordinasyon eksikliğinin yanı sıra eğitim ve bilinçlenme konularında da yetersiz kaldığını belirtti. “Kooperatiflerin başarılı olabilmesi için sadece üretim değil, aynı zamanda eğitim, finansman ve pazarlama gibi alanlarda da işbirliği yapması gerekiyor. Bu yapılamadığı sürece kooperatifçilik hak ettiği seviyeye ulaşamaz,” dedi.
TARIM VE KAPİTALİZM: İKİ UYUŞMAYAN SİSTEM
Türkiye’nin tarım politikalarını eleştirirken kapitalizmin etkilerine de dikkat çeken Dr. Elbir, şunları söyledi: “Amerika’nın batı kapitalizmine teslim olduk. Ancak kapitalizm ve tarım birbiriyle bağdaşmaz. Kapitalizm, bireysel kazanç ve rant odaklı bir sistemdir. Tarım ise toplumun temel gıda ihtiyaçlarını karşılamak için çalışır. Bu iki sistemin çatışması nedeniyle Türk tarımı sıkıntı yaşamıştır.”
“FELSEFE YERİNE İCRAAT YAPMALIYIZ”
Dr. Elbir, kooperatifçilikte başarıya ulaşmak için ulusal planlama ve politik kararlılığın önemine vurgu yaptı. “Kooperatifçilik, bir devlet politikası olarak ele alınmalı ve ulusal bir bilinç oluşturulmalıdır. Kırsal kesimdeki üreticilerden üniversite düzeyindeki gençlere kadar herkesi kapsayan bir eğitim ve farkındalık seferberliği başlatılmalıdır. Ancak bu şekilde toplu çalışma kültürü yerleşir,” dedi.
Elbir, sadece teorik tartışmalarla bir sonuca ulaşılamayacağını belirterek, “Felsefe yapmayı bırakıp artık uygulamaya geçmeliyiz. Tarımın ve kooperatifçiliğin geleceği, alınacak somut adımlara bağlı. Konuşmak yerine icraat yapmak zorundayız,” diye ekledi.
DR. ELBİR’İN MESAJI: “GEÇMİŞTEN DERS AL, GELECEĞİ PLANLA”
Dr. Nurettin Elbir’in tarım ve kooperatifçilik üzerine verdiği mesajlar, Türkiye’nin bu alandaki sorunlarını gözler önüne sererken, çözüm için de somut bir yol haritası sunuyor. Geçmişten alınan derslerle geleceğe yön vermenin önemine dikkat çeken Elbir, tarımın ve kooperatifçiliğin toplumsal refah için vazgeçilmez olduğunu bir kez daha hatırlatıyor.
