Çin dünya ülkeleri arasında dış ticaret fazlası veren, her türlü ürünü üretme özelliğine sahip, tüm dünyaya ihracat yapabilen tam bir üretim üssü durumundadır. Üretemediği hiçbir ürün olmaması, başta işçilik olmak üzere üretim seviyesinin yüksek olması nedeniyle üretim maliyetlerinin düşük olması tüm dünyada pazara sahip olmasının en büyük nedenidir.
Ülkemiz ile ilişkileri uzun yıllar öncesine dayanır ve bugün de özellikle ithalat açısından büyük rakamlar ödemekteyiz. Çin’e olan ihracatımız 2024 verilerine göre 3,7 milyar dolar iken ithalatımız ise 45 milyar dolar civarındadır. Yani dış ticaret açığımızın yaklaşık kırk milyar doları Çin ile yaptığımız ticaretten oluşmaktadır.
ABD ve Çin ise ekonomik anlamda dünyanın iki büyük devletidir ve aynen bizde olduğu gibi ABD’nin dış ticaretinin önemli bir kısmı Çin ticaretinden gelmektedir. İkinci defa göreve gelen ABD başkanı Donald Trump, bilindiği üzere dünyanın 185 ülkesini ilgilendiren ve dünyada ticaretin şeklini değiştirebilecek koşullara haiz ve ABD ye ihracat yapan ülkeleri kapsayacak şekilde 2 nisanda %10 ile %50 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulamasının 10 nisanda yürürlüğe gireceğini açıklamasının ardından başta Çin, AB ülkeleri olmak üzere tüm dünyanın ticaret şeklinin başka bir yere evrileceği konusunda bir takım önlemler almak için kendilerine göre görüşmeye başladılar. En başta ve neredeyse aynı gün Çin karşılık vererek gümrük vergilerini Trump’ın tarifesi olan %34 e çıkardığını açıkladı. Daha sonra karşılıklı olarak yükselterek %125 ve %145 seviyelerine kadar yükselttiler ama bir taraftan da anlaşmak için zemin arayışında bulunmaktalar.
İki ülke arasında da önemli miktarda ticari ilişkiler mevcuttur. ABD Ticaret Temsilciliğinin verilerine göre, iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2024’te 582,4 milyar dolara ulaştı.
ABD, Çin’e 143,5 milyar dolar değerine ürün ihraç ederken, bu ülkeden 438,9 milyar dolarlık ürün ithal etti. İki ülke arasındaki dış ticaret açığı da 295,4 milyar dolar oldu. Yani ABD’nin dış ticaret açığının 295 milyar doları Çin ile yapılan ticaretten oluşmaktadır.
ABD’nin Çin ile ticaretinde verdiği açık 2000’li yılların başında 50 milyar dolardan azken, son 25 yılda 6 kattan fazla artış gösterdi.
Amerika Birleşik Devletleri, Çin için son derece önemli ve büyük bir potansiyeldir ve her ülke gibi Çin ‘de böylesine büyük bir pazarı kaybetmek istemeyecektir ve eninde sonunda iki ülke arasında anlaşılmaya varılacaktır. Aksi taktirde sürekli dış ticaret fazlası veren Çin için üretimde azalma oluşacak ve ABD de de enflasyonda yükselme görülebilir. Çünkü insanlığın devam ettiği sürede ihtiyaçlar karşılanmak durumundadır ve bir şekilde tedarik olanakları araştırma konusu olacaktır. Konu ile ilgili olarak Sözcü gazetesinden aldığım bilgiler aşağıdaki gibidir.
ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve geldiğinde gümrük vergilerini karşılıklı olarak artırdığı Çin’in büyümesi daraldı.
Çin Ulusal İstatistik Bürosu (UİB) verilerine göre, imalat sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), Nisan 2025’te önceki aya göre 1,5 puan azalarak 49’a geriledi.
İki ülke arasındaki tarife restleşmesi, imalat sanayisi büyük oranda ihracata dayalı olan Çin’de bu sektördeki ekonomik aktivitenin son 16 ayın en düşük seviyesinde gerilemesine yol açtı.
Ocakta 49,1’e gerileyen endeks şubatta 50,2’ye, martta ise 50,5’e yükselerek geçen yılın son çeyreğindeki genişleme seyrini yeniden yakalamıştı.
İMALAT VE İSTİHDAM GERİLEDİ
İmalat sanayi PMI içinde yeni siparişler alt endeksi de 51,8’den 49,2’ye düşerken yeni ihracat siparişleri alt endeksi 49’dan 44,7’ye geriledi.
İstihdam alt endeksi 48,2’den 47,9’a inerken fabrika istihdamında azalma olduğu gözlendi.
Son aylarda tarife artışı beklentisiyle ön sevkiyatların artmasıyla sürekli yükselen tamamlanmış ürün alt endeksi de tarife artışlarının gerçekleşmesinin ardından 48’den 47,3’e düştü.
UİB Kıdemli İstatistikçisi Cao Çinghı, aktivitedeki kayıpta son iki ayda kaydedilen yükselişin yol açtığı yüksek bazın yanı sıra dış ortamdaki ani değişimlerin etkili olduğu değerlendirmesinde bulundu.
HİZMETLER AZALDI
Hizmetler, inşaat, madencilik ve tarım gibi sektörleri kapsayan imalat dışı PMI da martta 0,4 puan azalarak 50,4’e geriledi.
Ocakta 50,2 seviyesinde olan endeks şubatta 50,4’e, martta ise 50,8’e yükselmişti.
İmalat dışı PMI içindeki inşaat sektörü alt endeksi 53,4’ten 51,9’a, bu sektörün yeni siparişler alt endeksi ise 43,5’ten 39,6’ya düştü.
Hizmetler sektörü alt endeksi ise 50,3’ten 50,1’e indi.
PMI endekslerinde 50’nin üzerindeki değerler ekonomik faaliyetlerdeki artışa, altındaki değerler ise azalışa işaret ediyor.
ÇİN-ABD KARŞILIKLI TARİFELERİ
ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan’da, aralarında Çin’in de olduğu ticaret ortaklarına “karşılıklı tarifeler” kapsamında ek gümrük vergileri açıklamıştı.
Çin’in karşılık vermesiyle iki ülke arasında başlayan tarife restleşmesi sonunda ABD, Çin’e uyguladığı gümrük tarifesini yüzde 145’e kadar çıkartmış, Çin de ABD’ye yüzde 125 gümrük tarifesi getirmişti.
Washington yönetimi, diğer ülkelerde getirdiği ek tarifeleri 90 gün ertelerken Çin’e yönelik tarifeler yürürlüğe girmişti.
