TÜİK, Türkiye'nin yaşlı nüfusunun yaşam kalitesini ve toplumsal katılım düzeyini değerlendirmek amacıyla geliştirilen Aktif Yaşlanma Endeksi (AYE) verilerini ilk kez yayımladı. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) tarafından geliştirilen ve dört ana bileşenden oluşan AYE; yaşlı bireylerin istihdama, topluma katılım düzeylerini, bağımsız ve sağlıklı yaşam becerilerini ve yaşlılığa uygun yaşam koşullarına sahip olup olmadıklarını ölçüyor. Endeks ve bileşenler 0 ile 100 arasında değerlendiriliyor ve yüksek değerler, yaşlıların daha etkin ve kaliteli bir yaşam sürdüğünü gösteriyor.
Türkiye’nin AYE Değeri Yükseldi
TÜİK’in ilk kez ulusal düzeyde yayımladığı verilere göre, Türkiye'nin AYE genel endeks değeri 2023’te 28,7 iken 2024’te 29,7’ye yükseldi. İstihdam bileşeni endeksi 2023’te 25,9’dan 2024’te 27,6’ya; topluma katılım bileşeni 12’den 12,5’e çıktı. Bağımsız, sağlıklı ve güvenli yaşam bileşeni 2023’te 65,5 iken 2024’te 65 olarak ölçüldü. Aktif yaşlanma için kapasite ve elverişli ortam bileşeni ise 44,3’ten 46,1’e yükseldi.
AB ile Karşılaştırmalı Sonuçlar
UNECE'nin 2018 verilerine göre AB ülkeleri ortalama AYE değeri 36,8 olarak kaydedildi. Cinsiyete göre değerlendirildiğinde Türkiye’de 2024 yılı için AYE erkeklerde 34,5, kadınlarda ise 25,3 olarak ölçüldü. AB ortalamasına bakıldığında erkeklerde 38,5, kadınlarda ise 35,3 seviyesinde olduğu görüldü.
Avrupa’nın Liderleri ve Geride Kalanlar
AB ülkeleri arasında en yüksek AYE değerine sahip ülkeler 47,8 ile İsveç, 43,7 ile Hollanda ve 43,3 ile Danimarka oldu. En düşük değerler ise 28,4 ile Yunanistan, 30,5 ile Hırvatistan ve 31,2 ile Romanya’da kaydedildi. Türkiye'nin bu veriler doğrultusunda aktif yaşlanma alanında daha fazla politika üretmesi gerektiği ortaya çıktı.
Bölgesel Sonuçlar: Doğu Karadeniz Önde
İBBS 1. düzey bölgelere göre incelendiğinde, 2024’te en yüksek AYE değeri 33,3 ile Doğu Karadeniz’de görüldü. Bu bölgeyi 31,9 ile Batı Marmara ve 30,8 ile Kuzeydoğu Anadolu takip etti. En düşük değer ise 26,9 ile Güneydoğu Anadolu’da kaydedildi.
Cinsiyet bazında bakıldığında, Doğu Karadeniz hem erkeklerde (38,2) hem kadınlarda (28,4) en yüksek endekse sahip bölge olurken, cinsiyet farkının en fazla olduğu yer ise Ortadoğu Anadolu oldu.
