Ali DEMİRASLAN – Sonsöz Haber Merkezi
1 Mayıs 1886’da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar.
Chicago’da yapılan gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Luizvil’de (Kentaki) 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü. O dönemde Luizvil’deki parklar, siyahlara kapalıydı. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park’a girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz işçilerin birlikte yaptığı gösteriler, gazeteler tarafından, ‘Böylece önyargı duvarı yıkılmış oldu’ şeklinde yorumlanmıştı.
Bu gösteriler 1 Mayıs’ı izleyen günlerde tüm harareti ile devam etti ve 4 Mayıs’ta kanlı Haymarket Olayı’na yol açtı. Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889’da toplanan İkinci Enternasyonal’de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada “Birlik, mücadele ve dayanışma günü” olarak kutlanmasına karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında yapılabildi.
Türkiye’nin Kanlı 1 Mayıs’ı
1 Mayıs 1977’de İstanbul Taksim Meydanı’ndaki kutlamalar sırasında yapılan saldırıda 34 kişi yaşamını yitirdi ve 136 kişi yaralandı.
Türkiye’nin en kanlı eylemlerinden birinin gerçekleşmesinin üzerinden tam 46 yıl geçti. Büyük katılımla gerçekleşen 1 Mayış İşçi Bayramı kutlamaları kana bulandı. Yüzlerce kişi yaralandı, 34 kişinin yaşamını yitirdi.
1 Mayıs olayları, Türkiye’de siyasi ve sosyal gerilimlerin arttığı bir dönemde gerçekleşti. Olayların arka planında, ülkedeki siyasi kutuplaşmanın yanı sıra, işçi sınıfının hakları için mücadele eden sol gruplarla, Türk milliyetçisi ve İslamcı gruplar arasındaki gerilimler de yer alıyor.
1 Mayıs 1977’de İşçi Bayramı’nı kutlamak üzere pek çok şehirden İstanbul’a gelenlerle beraber yaklaşık 500 binin üzerinde kişi, Taksim Meydanı’ndaki kutlamalara katıldı. Katılımın yoğun olmasından dolayı kortejler alana geç girdi. İlerleyen saatlerde Kemal Türkler, konuşmasının sonuna geldiğinde, silah sesleri yükseldi.
Cezasız kaldı
Yaşanan olayın ardından 400’ün üzerinde insan gözaltına alındı ama olayla ilgisi olmadığı gerekçesiyle serbest bırakıldı. Yargılamamlar oldu ama kimse ceza almadı. Dava daha sonra zaman aşımı sebebiyle düştü. Dava AİHM’ye taşındı. Olayın failleri bugün hala belirlenemedi. Bazı kaynaklar, hala provokasyonlar ve bilinçli bir şekilde yaratılan kaosun, bu olaylarda etkili olduğunu düşünmektedir.
1 Mayıs’ın kazanımları
Zamanla 8 saatlik iş günü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı. Günümüzde sosyalist ülkelerde (Çin, Kuzey Kore, Vietnam, Laos, Küba, Venezuela, Nepal, Bolivya) ve daha birçok ülkede tatil günü olan 1 Mayıs’ı işçiler büyük kitle gösterileriyle kutlar; bazı ülkelerde 1 Mayıs siyasal bir eylem biçimini de alır