Kanuni Sultan Süleyman, 46 yıl ile Osmanlı tarihinin tahtta en uzun süre kalan padişahı olarak, İmparatorluğun hem askerî hem de kültürel zirvesine damgasını vurdu.
Batı'nın "Muhteşem Süleyman" adını taktığı bu büyük hükümdarın hayatı; büyük zaferlerle, adalet arayışıyla ve hanedan içinde yaşanan trajik olaylarla örülüdür.
TAHTA ÇIKIŞ VE BAŞARILAR SİLSİLESİ
Süleyman, babası Yavuz Sultan Selim'in sert ve fetihçi saltanatının ardından, 1520 yılında 26 yaşındayken tahta çıktı. Babasının Doğu'da sağladığı istikrar ve doldurduğu hazine, ona yüzünü batıya çevirme fırsatı verdi.
- İlk Adımlar (1521-1522): Süleyman'ın ilk iki büyük hedefi, Macaristan Krallığı'nın kilit noktası olan Belgrad ve Akdeniz ticaretini tehdit eden Rodos adasıydı. Her iki kale de bir yıl arayla fethedilerek Osmanlı'nın Avrupa ve Akdeniz'deki nüfuzu güçlendirildi.
- Mohaç Meydan Muharebesi (1526): Süleyman'ın askerî dehasının en parlak göstergelerinden biri olan Mohaç, sadece iki saat sürdü ve Macar Krallığı'nı tamamen ortadan kaldırdı. Bu zaferle birlikte, Osmanlı sınırları Orta Avrupa'nın kalbine, Habsburg topraklarına dayanmış oldu.
FETİHLER, ADALET VE KANUNİ
Süleyman, tahtta kaldığı süre boyunca Osmanlı İmparatorluğu'nu üç kıtaya yayılan, yeryüzünün en güçlü devleti haline getirdi.
- Viyana Kuşatmaları: 1529'daki I. Viyana Kuşatması, Osmanlı'nın Batı'daki yayılışının sembolik sınırı oldu. Kuşatma, lojistik sorunlar ve kışın erken gelmesi nedeniyle başarısız olsa da, sonraki 150 yıl boyunca Avrupa'nın sürekli bir tehdit altında yaşamasına neden oldu.
- Akdeniz Hakimiyeti: Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması, 1538'de Preveze Deniz Zaferi'ni kazanarak Akdeniz'i bir Türk Gölü haline getirdi.
- Kanuni Lakabı: Süleyman, sadece bir fatih değil, aynı zamanda bir hukuk reformcusuydu. İmparatorluk içindeki örfî hukuku düzenleyen ve birleştiren kanunnameler hazırlattığı için halk arasında ve tarih kayıtlarında "Kanuni" (Kanun Koyucu) lakabıyla anıldı. Bu kanunlar, onun adalet ve düzen arayışının bir simgesidir.
ÖZEL HAYATI VE HÜRREM SULTAN
Kanuni'nin özel hayatı, Osmanlı tarihinde büyük bir dönüm noktasına işaret eder: Hürrem Sultan gerçeği.
- Haseki Sultanlık ve Nikâh: Rus kökenli bir cariye olan Hürrem, zekâsı ve cazibesiyle Süleyman'ın kalbini fethetti. Kanuni, onunla nikâh kıyarak Osmanlı tarihinde bir ilki gerçekleştirdi. Bu durum, yüzyıllardır süren "harem kuralını" yıktı ve Hürrem'i sarayın en güçlü kadın figürü yaptı.
- Hürrem'in Siyasi Etkisi: Hürrem, sadece padişahın eşi değil, aynı zamanda siyasi bir danışman haline geldi. Bu durum, sarayda geleneksel devlet adamları ile Hürrem yanlıları arasında büyük bir gerilim yarattı ve Şehzade Mustafa'nın trajik sonunu hazırlayan sürecin fitilini ateşledi.
ÇOCUKLARI VE HÜZÜNLÜ SONLARI
Kanuni'nin uzun saltanatının en büyük trajedisi, oğulları arasındaki taht mücadelesi ve onun bu mücadeledeki acımasız kararlarıdır. Kanuni'nin hayatta kalan başlıca oğulları:
- Şehzade Mustafa (Mahidevran'dan): Halkın ve Yeniçerilerin gözdesiydi. Hürrem'in, tahta kendi oğlunu çıkarma çabaları sonucunda babasına isyan edeceği iftirasına kurban gitti. 1553 yılında babasının emriyle idam edildi.
- Şehzade Bayezid (Hürrem'den): Kardeşi Selim ile taht mücadelesine girince başarısız oldu ve İran Safevi Devleti'ne sığındı. Kanuni'nin İran Şahı'yla yaptığı anlaşma sonucu geri alınarak 1561'de idam edildi.
- Şehzade Cihangir (Hürrem'den): Doğuştan kambur ve fiziksel kusurlu olan Cihangir, ağabeyi Mustafa'ya çok düşkündü. Mustafa'nın idamından sonra yaşadığı derin kederden kısa süre sonra öldü.
- II. Selim (Hürrem'den): Kardeşleri arasındaki mücadelenin ardından hayatta kalan ve tahta çıkan tek oğul oldu. Babası gibi fetihçi olmaktan çok sanata ve zevke düşkün olduğu için "Sarı Selim" lakabıyla anıldı.
SON YILLARI
Kanuni, ömrünün son yıllarında imparatorluğun sorunlarıyla mücadele etti. 13. seferi olan Zigetvar Kuşatması, onun son yolculuğu oldu.
- Zigetvar Kuşatması (1566): 72 yaşındaki Kanuni, hasta ve yorgun olmasına rağmen Macaristan'daki son direniş noktası olan Zigetvar Kalesi üzerine yürüdü.
- Vefatı: Kanuni Sultan Süleyman, kalenin fethinden sadece bir gün önce, 7 Eylül 1566 tarihinde otağında vefat etti. Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa, ordunun moralini bozmamak için padişahın ölümünü gizledi. Cenazesi İstanbul'a getirildi, ancak kalbi ve bazı iç organları, Zigetvar'da yaptırılan türbeye defnedildi.
AZ BİLİNEN İLGİNÇ GERÇEKLER
- Şair Kimliği: Kanuni, savaşçı kimliğinin aksine, duygusal bir şairdi. Divan'ında yer alan şiirlerini "Muhibbî" (Seven, Dost) mahlasıyla yazmıştır.
- Sanatsal Yeteneği: Gençliğinde mücevherat ve kuyumculuk sanatıyla bizzat ilgilenmiştir. Ganimetleri sadece hazineye katmakla kalmamış, aynı zamanda sanat eserlerinin yapımını teşvik etmiştir.
- Yerli Üretim Hassasiyeti: Giyim kuşam konusunda yerli üretime büyük önem vermiştir. Batı'dan gelen pahalı kumaşları reddederek saray mensuplarının ve Yeniçerilerin yerli kumaşları kullanmasını zorunlu kılmıştır.
- En Uzun Sefer: En uzun süren seferi, 1532'de Habsburg İmparatoru V. Charles'a karşı düzenlediği ve "Alman Seferi" olarak bilinen seferdir. Ordu, 6 aydan fazla sürede Viyana'ya ulaşmış ancak meydan savaşı yapacak düşman bulamamıştır.
Kanuni Sultan Süleyman, 46 yıllık saltanatıyla Osmanlı'yı zirveye taşımış, ancak hanedan içindeki trajedilerle de iktidarın bedelini en ağır ödeyen padişahlar arasına girmiştir. Onun bıraktığı miras, ihtişam ve hüzünle iç içe geçmiştir.