Medicana International İzmir Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Hasan Armağan Uysal, 'Demans Pratiği- Navigate Projesi' kapsamında demans hastaları ve bakım verenlerine yönelik bir eğitim modeli geliştirdi. Bu kapsamda yönetmenliğini üstlendiği interaktif tiyatro oyununu sahneye koyan Doç. Dr. Uysal, oyunun 360 derece kamera teknolojisiyle kaydedildiğini ve VR gözlüklerle izlenebildiğini söyledi. Yaklaşık 25 yıllık tiyatro oyunculuğu ve yönetmenlik deneyimi bulunduğunu, 11 yıldır da nöroloji hekimi olarak görev yaptığını belirten Doç. Dr. Uysal, "Demansın ilaç tedavisi olmayan bazı semptomları var. 'Bu semptomlara davranışsal olarak nasıl çözüm getirebiliriz' diye düşündüm. Bakım verenler için bir proje geliştirdim. Sunduğum proje, ABD'deki dünya beyin sağlığı örgütü tarafından kabul edildi. Sahnede, demansın ilaçla tedavi edemediğimiz davranışsal semptomlarını tavsiye edilen ve tavsiye edilmeyen davranış modelleri şeklinde oynuyoruz. Apati, ajitasyon, agresyon, depresyon, anksiyete ve halüsinasyon olmak üzere 6 semptom seçtik. Bu tip durumlarda hatalı davranışın ardından seyirciyle konuşup, bu sahnede nelerin yanlış olduğunu soracağız" dedi.
'BU BİR PİLOT GÖSTERİ'
'Demans Pratiği' adlı oyunun aynı zamanda bilimsel bir çalışma olduğunu ifade eden Doç. Dr. Uysal, şöyle konuştu: "Sahne üstünde yapılması gerekenleri bakım verene anlatmak, bir kitapçık vererek anlatmaktan daha değerli ve kalıcı. Hasta yakınları için sabır çok önemli. Bu üçgende bakım veren, hasta ve çevresel faktörler rol oynuyor. Hastanın bir halüsinasyon gördüğünü düşünürsek; çevresel faktörlerde ışığın az ya da çok olması, gürültülü bir ortam olup olmadığı; hasta tarafında hastalığın bir basamak ilerleyip ilerlemediği, ağrısı sızısı olup olmadığı; bakım veren tarafında ise bütün yükün bir kişinin üzerinde olup olmadığı ya da bakım verenin tükenip tükenmediği gibi unsurlara bakmak gerekiyor. Bu bir pilot gösteri. Sahne üstünde oynanabilir 73 tane ana semptom buldum. Biz bugün 6'sını oynayacağız. Proje, VR tabanlı demans eğitimi alanında Türkiye'de öncü, dünyada ise sayılı örneklerden biri olarak dikkat çekmektedir."
'65 YAŞ ÜSTÜNDE DEMANS HASTALIĞI YÜZDE 5-10'
Demans hastalığının ilk bulguları ile ilgili bilgi veren Doç. Dr. Uysal, hastanın kabullenme sürecinin büyük önem taşıdığını belirterek, "Hasta 'Ben hasta değilim, beni doktora neden getirdiniz' gibi söylemlerde bulunur. Oysa günümüzde bu hastalığa rastlanma sıklığıyla ilgili öngörüler, 2050 rakamları açısından korkutucu. 2000'li yıllarda ortalama yaşam ömrü 68-70'ti, şimdi 78-80. Dünya yaşlanıyor. İnsanlar ölmemeye başladı. Yaşlılık arttıkça hastalığın görülme sıklığı da artar. 65 yaş üstünde demans hastalığı yüzde 5-10 civarındayken, 85 yaş üstünde 3'te 1, 95 yaş üstünde ise her iki kişiden birinde görülüyor. Bu aslında bir halk sağlığı projesi. Çünkü riskleri yüzde 45 oranında azaltabiliriz. Doğru beslenme, obeziteden kaçınmak, sigara içmemek, egzersiz yapmak, evde kapalı kalmamak, toplum arasına karışmak, şeker, hipertansiyon ya da kolesterol gibi hastalıklardan korunmak, doğru uyumak ve kafa travmasından kaçınmak riski azaltır" diye konuştu.
'DAHA EĞİTİM ODAKLI VE İNTERAKTİF BİR OYUN'
Oyunculardan Güzin Sönmez ise daha önce benzer bir konulu oyunda sahne aldığını ve hastalıkla ilgili bilgi sahibi olduğunu belirtip, "'Annem' adlı oyunda tüm semptomları gerçek bir kurgunun içinde oynamıştık. Bu daha eğitim odaklı ve interaktif bir oyun. Bakım verenlere katkı sağlayacağını düşünüyorum" dedi. Fatma Kılıçsoy da "Bu oyundan önce demansın bu kadar çok çeşidi olduğunu bilmiyordum. Davranıştaki ufak değişiklikler bile hastanın ve bakım verenin konforunu değiştiriyor" diye konuştu. (DHA)