Adalet, sadece mahkeme salonlarında değil; evde, sokakta, iş yerinde, okulda aslında yaşamın her alanında gereken bir duygudur. Son yıllarda artan hukuksuzluk iddiaları, yargıya güvenin düşmesi ve toplumsal kutuplaşma, adalet duygusunun yalnızca hukukla ilgili olmadığını bir kez daha gösteriyor.
Adalet Duygusu Nasıl Gelişir ve Kaybolur ?
Psikologlara göre, çocuklar 3 yaş civarında paylaşmayı öğrenmeye başlarken aynı zamanda ‘bu adil değil’ gibi ifadeler kullanabiliyor. 5-6 yaşlarında ise adalet kavramı daha bilinçli hale geliyor. Ailedeki otoriter kuralların ise tutarsız uygulanması çocukta adalet duygusunu zedeleyebiliyor.
Şiddet ve Adalet
Şiddet, temelde bir çocuk hakkı sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Çocuk hakları ise adaletin ilk basamağını oluşturuyor. Bu nedenle şiddetin görünmeyen yüzüne ve sorunun kaynağına odaklanmak gerekiyor.
Adaletin Toplumsal Boyutu
Türkiye’de yapılan birçok araştırma, bireylerin adalet sistemine güveninin yıllar içinde düştüğünü gösteriyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 yılı Yaşam Memnuniyeti Araştırması’na göre, adalet sistemine güvenenlerin oranı yalnızca %29.
Sosyal medyada sıkça gündem olan “torpille iş bulma”, “cezasızlık kültürü” gibi konular, toplumun adalet algısını kökten etkilerken bu da insanlarda güven problemine yol açabiliyor.
Akademisyenlere göre, toplumda adaletin yara aldığı yer, bireyin kendini değersiz hissettiği yer olur.
Adalet Namluda: Güçlü Olan Haklı Mı?
Yargıya olan güvenin azaldığı ortamda, adalet duygusu bazen sosyal medyada, bazen de şiddetle aranmaya başlıyor. Uzmanlara göre bu durum, hukuk sistemine olan inancın zedelenmesiyle bireyin adaleti kendince aramaya yönelmesi arasında doğrudan bir ilişki kuruyor.
Sosyal Medyanın Adaleti
2020 yılında Pınar Gültekin cinayeti, kamuoyunda büyük tepki toplamış, sosyal medyada PınarGültekinİçinAdalet etiketi milyonlarca insana ulaşmıştı. İlk duruşmalarda “haksız tahrik” indirimi konuşulurken kamuoyu baskısı sonrası mahkeme ağırlaştırılmış müebbet kararı verdi. İstinaf sürecinde sanığa yine de indirime gidilmesi “Adalet sosyal medyaya mı teslim?” tartışmalarını alevlendirmişti.
Adalet Gücü
Adalet yalnızca mahkemelerin verdiği kararlardan ibaret olmayan, çocuğun evde hissettiği adaletle başlayan bu duygu, toplumda karşılık bulmadığında bireylerin güvenini yitirdiği bir duygudur.
Gündelik yaşamdan kamusal alana kadar adaletin varlığı, bir ülkenin sosyal yapısının da en temel taşı olarak görülüyor.