İsrail muhalefeti, Netanyahu yolsuzluk dosyalarındaki suçunu kabul etmeden ve siyaseti bırakma sözü vermeden Herzog'un bu talebi reddetmesini istiyor.
ABD Başkanı Donald Trump, Herzog'dan Netanyahu'ya af etmesini isterken İsrail Başbakanı da hakkındaki yolsuzluk davalarıyla ilgili dün Cumhurbaşkanı'na 14 sayfadan oluşan af talebinde bulundu.
Bu davalarda mahkum edilmesi halinde ise Netanyahu'nun hapse girme ihtimali bulunuyor.
Hükümetteki bakanlar, Netanyahu'ya verilecek bir affın ve yargı sürecinin sona ermesinin, çok sayıda anlaşmazlığın yaşandığı bir dönemde İsrailliler arasında yeniden birlik sağlayacağını savunuyor.
Netanyahu, yargılamanın başından beri suçu kabul etmeyi ve af talep etmeyi reddetmişti. Oysa İsrail yasalarına göre cumhurbaşkanı, yalnızca suçu kabul eden kişileri affedebiliyor.
Affın bedeli ne?
İsrail devlet televizyonu KAN'a göre, cumhurbaşkanlığı çevrelerinde, başbakana verilecek bir affın karşılıksız olmayacağı konuşuluyor.
Habere göre Herzog, affı kabul etmesi durumunda Netanyahu'nun en azından belirli bir süre görevden çekilmesini ve tartışmalı yargı reformu sürecinin durdurulmasını şart koşmayı değerlendiriyor.
Herzog'a yakın isimler, Netanyahu'nun 'açık bir siyasi bedel ödemeden af alamayacağını' ve cumhurbaşkanının talep edildiği gibi 'koşulsuz af' vermeyeceğini dillendiriyor.
Haberde, Herzog'un Netanyahu'nun siyasete 2026 Ekim seçimlerinden sonra, eğer kazanırsa, geri dönmesine izin verebileceği ancak affın uygulandığı dönemde siyasete devam etmesine onay vermeyeceği aktarıldı.
Buna karşın Cumhurbaşkanlığı Ofisi bu iddiaları yalanladı. Yapılan açıklamada, 'Talebin değerlendirilmesine başlanmadı. Dosya halen ilgili kurumlardan profesyonel görüşlerin toplanması aşamasında' denildi.
Açıklamada ayrıca Herzog'un 'hiçbir tarafın baskısına boyun eğmeyeceği' vurgulandı.
Erken seçim seçeneği
Buna karşılık Netanyahu'ya yakın kaynaklar, başbakanın siyasetten çekilmesinin söz konusu olmadığını belirtti.
Aynı kaynaklar, af başvurusunun 'Trump ile tam bir koordinasyon içinde' yapıldığını ve Trump'ın yakında talebe destek açıklayacağını dile getirdi.
Trump, 13 Kasım'da, Herzog'a, Netanyahu'nun af edilmesini isteyen resmi bir mektup göndermişti.
İsrail siyasi kaynakları, bu mektubun ardından Beyaz Saray ile İsrail Cumhurbaşkanlığı arasında konuya dair herhangi bir iletişim kurulmadığını belirtti.
Kanal 13 televizyonu, Netanyahu'nun siyaseti bırakmasının 'beklenmediğini' ancak erken seçim karşılığında af talebine onay verilebileceğini bildirdi.
Muhalefet, iki yıldır Netanyahu'yu kötü yönetim ve otoriterlik suçlamalarıyla erken seçimlere gitmeye çağırıyor. Netanyahu ise bu talepleri reddediyor.
Kanal 13'e göre, Herzog'un af karşılığında erken seçimlere yeşil ışık yakması olası görülüyor.
Müzakerelerin haftalar sürmesi beklenirken, Netanyahu'nun yardımcıları, 'af konusunda doğrudan ya da dolaylı hiçbir müzakere yürütmeyeceklerini' belirterek, 'Ya koşulsuz af olur ya da başbakan davasının beraatle sonuçlanmasını bekler.' değerlendirmesinde bulundu.
Adalet Bakanlığı kaynakları ise Netanyahu'nun talebinin 'affın kendisi değil, yargılamanın iptali ya da davalardan aklanma talebi' olduğunu ifade etti.
Netanyahu hükümeti, tartışmalı yargı düzenlemelerinin güçler ayrılığını artıracağını savunuyor. Muhalefete göreyse reformlar, yargının hükümet tarafından kontrol edilmesini amaçlıyor.
'Güçlü bir hayır'
İsrail gazetesi Haaretz, 'Netanyahu'nun af talebine verilebilecek tek mantıklı yanıt gürültülü bir hayırdır' diye yazdı.
Af talebinin 'benzeri görülmemiş bir küstahlık' taşıdığını değerlendiren gazete, Netanyahu'nun hiçbir şeyi kabul etmeye ve hiçbir sorumluluk üstlenmeye yanaşmadığını kaydetti.
Yazıda, Netanyahu'nun af isterken bile 'davalara kumpas iması yaptığı' ve 'hukuk sistemini suç örgütü gibi göstermeye çalıştığı' vurgulandı.
Gazete, talebin 'toplumsal barışı sağlama girişimi değil, affı bir adalet yok sayma mekanizmasına dönüştürmeyi hedefleyen saldırgan bir hamle' olduğunu ifade etti.
Haaretz'e göre Netanyahu'nun affedilmesi, 'gelecek kuşaklara şu mesajı verir: Devlet kurumlarına saldırın, siyasi baskı kurun, tüm kuralları çiğneyin; sonunda ödüllendirileceksiniz.'
Gazete, Herzog'un affı kabul etmesi halinde bunun 'devletin, ülkeyi yöneten kişinin zorbalığı ve yolsuzluğu karşısında teslimiyeti' anlamına geleceğini ve 'tarihin Herzog'u baskıya boyun eğen biri olarak kaydedebileceğini' yazdı.
İsrail medyasına göre, Netanyahu'nun af başvurusunun sonuçlanması haftalar sürebilir. Ülkede süreç, bir kesim tarafından hukukun üstünlüğüne darbe olarak görülürken, diğer kesim affın siyasi istikrar için gerekli olduğunu savunuyor.
Herzog: 'İsrail'in çıkarını düşünerek karar vereceğim'
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ise Başbakan Netanyahu'nun yolsuzluk davalarına ilişkin af talebi konusunda 'İsrail'in çıkarını düşünerek karar vereceğini' ifade etti.
Herzog adına ofisinden yapılan açıklamada, Netanyahu'nun talebinin ardından İsrail kamuoyunda yaşanan tartışmalara işaret edildi.
Netanyahu'nun af talebinin ülkedeki farklı topluluklar arasında tartışmalara yol açtığını kaydeden Herzog, 'Bu konunun en doğru ve hassas şekilde ele alınacağını açıklamıştım. Yalnızca İsrail devleti ve toplumunun çıkarlarını göz önünde bulunduracağım.' ifadelerini kullandı.
Şiddet içeren söylemlerin kendisini etkilemediğini ve saygılı söylemlerin diyaloğun önünü açtığını dile getiren Herzog, İsraillileri konuya ilişkin görüşlerini açıkça söylemeye davet etti.
İsrail Başbakanı Netanyahu daha önce af talebinde bulunmayacağını söylemesine rağmen dün yaklaşık 6 yıldır yargılandığı davadan affı için İsrail Cumhurbaşkanı Herzog'a başvuruda bulunmuştu.
Netanyahu'nun yolsuzluğu
Dönemin İsrail Başsavcısı Avichai Mandelblit, 21 Kasım 2019'da Netanyahu hakkında 3 ayrı yolsuzluk dosyasında, 'rüşvet, emanete ihanet ve kişisel amaçlar için görevi kötüye kullanma' suçlamalarıyla dava açılmasını talep etmişti.
Görevdeyken yargılanan ilk İsrail Başbakanı olarak tarihe geçen Netanyahu'nun ilk duruşması 24 Mayıs 2020'de Kudüs Bölge Mahkemesi'nde görülmüştü.
Başbakan Netanyahu, '1000', '2000' ve '4000' dosya adıyla bilinen 3 ayrı yolsuzluk dosyası kapsamında 'rüşvet, dolandırıcılık ve görevi kötüye kullanma' suçlamalarıyla yargılanıyor.
Netanyahu, ilk kez 24 Mayıs 2020'de İsrail'e bağlı Kudüs Bölge Mahkemesi'nde hakim karşısına çıkmıştı.