Her nedense Türkiye’ye gelen veyahut da gelecek yabancı yatırımlar çok konuşulur da Türkiye’den yurt dışına giden yerli yatırımlar pek konuşulmaz.
Erdoğan’ın faiz düşecek yabancı ve yerli yatırımcılar gelip yatırım yapacak iddiasını hepiniz biliyorsunuz peki bırak yabancıların gelmesini yerli yatırımcı ne yapıyor?
Uzunca bir süredir yerli yatırımcıların sermayelerini yurt dışına transfer ettiklerine dair haberler piyasada dolaşıp durmaktadır. Bu dedikoduları teyit eden resmi veriler ise şöyle:
TCMB tarafından yayınlanan, Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerine göre, Türkiye’nin yurt dışı varlıkları, 2021 Eylül sonu itibarıyla 2020 yılsonuna göre % 17,9 oranında artışla 301,4 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Varlıklar alt kalemleri incelendiğinde, rezerv varlıklar kalemi 2020 yılsonuna göre % 30,0 oranında artışla 121,3 milyar ABD doları, diğer yatırımlar kalemi % 12,1 oranında artışla 121,5 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Diğer yatırımlar alt kalemlerinden bankaların Yabancı Para ve Türk Lirası cinsinden efektif ve mevduatları % 22,6 oranında artışla 51,4 milyar ABD doları olmuştur.
TCMB tarafından yayınlanan bu veriler incelendiğinde son 5 yılda Türklerin 192 milyar dolar tutarında doğrudan yatırım, yani finansal olmayan ticari yatırım yaptığı görülebilir.
Yatırım yapılan ülkeleri sıralar ve Türkler son 5 yılda en çok hangi ülkelere yatırım yapmış derseniz: en üstte Hollanda, İngiltere, ABD, Avusturya, Malta ve Almanya var. Türklerin en az yatırım yaptıkları ülkeler ise Müslüman ülkeler olmuş.
Doğrudan sermaye yatırımları, “OECD Doğrudan Yabancı Yatırımların İstatistiki Sınıflandırmasına göre en genel haliyle “bir ekonomide yerleşik yatırımcının diğer bir ekonominin yerleşiği olan bir işletmeye kalıcı ilişki kurmak amacıyla yaptığı sınır ötesi yatırımdır” denmektedir. Anılan kaynakta doğrudan yatırım işletmesinin yönetiminde önemli ölçüde bir etki, söz konusu işletmede doğrudan ya da dolaylı yoldan “en az yüzde 10 oranında oy hakkına sahip olma” olarak tanımlanmaktadır, yapılan yatırımlar bu bilgi çerçevesinde değerlendirilmelidir.
Bir diğer veri ise T.C. Ticaret Bakanlığı kaynaklı.
T.C. Ticaret Bakanlığı 26 Nisan – 4 Haziran 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilen Yurtdışı Yatırım Anketi – 2021 Çok önemli bilgiler içermektedir. Yurtdışı Yatırım anketi Veritabanı’nda kayıtlı 1.297 yatırımcının yanı sıra, 2020 yılı içerisinde yurtdışına bankacılık sistemi üzerinden gerçekleştirilen sermaye transferleri de incelenerek tespit edilen 328 yatırımcı da dâhil, toplam 1.625 yatırımcı ile yapılmıştır. Anket sonucunda toplam 2.889 yatırımın “Yatırımcı Bilgileri”, “Yatırım Bilgileri”, “Hisse Oranları”, “Sermaye Bilgileri”, “Borç Alacak Bilgileri” ve “Ters Yatırım Bilgileri”ne yönelik veri toplanmıştır.
Yurtdışı Yatırım Anketi – 2021 çalışması sonucunda, Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin yurtdışında gerçekleştirdikleri 2.118 yatırımın 31 Aralık 2020 itibarıyla sermaye pozisyonu 43,9 milyar dolar olarak tespit edilmiştir. Yatırımcı ile yurtdışı yatırım arasındaki borç ilişkisinin de dikkate alındığı net yatırım pozisyonuna göre Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin yurtdışı yatırımlarının tutarı ise 50,9 milyar dolardır.
Yurtdışı yatırımların bölgelere sermaye pozisyonuna bakıldığında, AB ülkelerinin %78 pay ve 34,4 milyar $ sermaye pozisyonu ile ilk sırada geldikleri görülmektedir. AB ülkelerini Rusya, Balkan ülkeleri, EFTA üyeleri ve Doğu Avrupa ülkelerinin yer aldığı Diğer Avrupa Ülkeleri %7 pay ve 3,1 milyar $ ile takip etmektedir. Gürcistan ve Azerbaycan gibi komşu ülkeler ile Ortadoğu ve Körfez ülkelerini içeren Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri’nde 2,1 milyar $ yatırım bulunmakta olup, bu bölgenin yatırımlarımız içindeki payı yaklaşık %4,9’dur.
Görüldüğü gibi Türk yatırımcısı yurt dışına son derecede ciddi miktarda doğrudan yatırım yapmaktadır.
Üstelik bunlar kayıtlı olanlar, kayıt dışı olarak yapılan yatırımın boyutu ise bilinememektedir.
İktidarın yabancı yatırımları çekeceğiz söylemi ortadayken Türk yatırımcıların bunca yatırım ihtiyacı varken neden kendi ülkesine değil de yabancı ülkelere yatırım yaptığını sorgulaması gerekmez mi?