VAN KALESİ
Bu hafta Van’ da, Van şehrine 5 km uzaklıkta Van gölü kıyısındaki sarp kayalıklar üzerine MÖ 9. Yüzyılda Lutipri’ nin oğlu Urartu kralı 1. Sarduri tarafından yaptırılan, Urartu Kırallığı başkenti Tuşba’yı kuşbakışı gören Van Kalesi’ ndeyiz..
Van Gölü’ nün nefes kesen gün batımı manzarası ve Van Gölü üzerinde parıldayan renkli ışık oyunları bizi kendine çekiyor, yüzümüzü doğuya döndüğümüzde ise Van şehrinin nefis silüeti. Güney yönüne doğru tarihi Tuşba şehir kalıntıları ve yine göl manzarası.
Genellikle yabancı ordulara karşı koymak için değil bölgenin kontrolü için inşa edilen kalenin o zamanlada yaşayan dev insanlar tarafından yapıldığına dair söylentiler ve efsaneler vardır. Çünkü Van Kalesi’ nin o zamanın imkan ve şartlarıyla yapılamayacağı düşülmektedir.
Kale 90 m yüksekliğinde, 1800 m uzunluğunda ve 120 m genişliğinde olup güneyden sarp ve dik, kuzeyden meyilli bir özellik göstermektedir. Van Kalesi arkeolojik kazıları ancak 1915-1916 yıllarında Rus arkeologları tarafından yapılmış, kalenin tam planı çizilebilmiştir.
Kalede Urartular'dan kalma Madır (Sardur) Burcu, Açık Hava Tapınağı, I. Argişti, kurucular, Menua ve II. Sarduri kaya mezarları, Bin Merdivenler ile ana kayaya oyulmuş sur duvar kalıntıları ve sur duvarları bulunmaktadır.
Kale’ de Süleyman Han Cami ve minaresi ile askeri amaçlı kerpiç ve taştan çeşitli yapılar, Osmanlı Dönemi'nden kalmadır. Tahkimatı sağlayan beden duvarları, burçlar ve kuleler moloz taş, kerpiç ile kesme taş malzeme ile yapılmıştır. Bu duvar ve tahkimatlar kuzeyden kalenin siluetini oluşturmaktadır.
Urartuların MÖ. 9. yüzyıldan itibaren 250 yıl hüküm sürdüğü Van Kalesi, başkent niteliğiyle Demir Çağı Anadolu’sunun en önemli kentidir. 2700 yıllık tarihe sahip olan Van kalesi Demir çağında inşa edilmiş Anadolu’ nun en eski ve en etkileyici yapılarından biridir. Yerli ve yabancı pek çok turist tarafından ziyaret edilen Van kalesi günümüze kadar da orijinalliğini korumayı başarmış olan bir kaledir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe ve İngilizce olarak kale girişinde bulunan bilgilendirme yazısı ise şu şekildedir;
“VAN KALESİ’ NDE TÜRK-İSLAM DÖNEMİ ve ESKİ VAN ŞEHRİ
MS. 11. Yüzyıldan itibaren bölgenin en önemli merkezlerinden biri olan eski Van Kalesi’ nin etkili ve güvenli bölgesinde gelişerek yoğun bir yerleşime sahne olmuş ve 20. Yüzyılın ilk çeyreğine kadar önemini korumuştur. İç Kale’ de bulunan Süleyman Han Camii ile görülmeye başlayan Türk – İslam Dönemi, asıl etkisini bugün eski Van şehri olarak tanımlanan Dış Kale’ de göstermektedir.Urartu ve erken hristiyanlık döneminde de kullanılan dış Kale’ den günümüze gelen örnekler Türk dönemini işaret etmektedir. Selçuklu Döneminden Ahlatşahlar,Karakoyunlular ve Osmanlılara ait pek çok yapıyı çevreleyen çifte sur duvarının da Türk döneminden kaldığı tahmin edilmektedir.
Sınırları içerisinde; Van Ulu Cami, Kızıl Minareli Cami, Hüsrev Paşa Külliyesi, Kaya Çelebi Cami, Horhor Cami, Beylerbeyi Hacı Mustafa Cami, Kethüda Ahmet Cami gibi İslami yapıların yanı sıra Surp Paulos ve Petros Kilisesi (Çifte Kilise) Surp Sahak Kilisesi, Surp Stephanos Kilisesi, Surp Dsirvanaros Kilisesi gibi Hristiyan yapıları da bulunmaktadır. Ayrıca sivil yapı olarak günümüze mirî (arpa) ambarı da ulaşmıştır.”
