Duayen ekonomist Mahfi Eğilmez bir makale yazdı kızılca kıyamet koptu sosyal medyada trend topic oldu…
Efendim isimler gavurca olup birazda argo çağrışım yapınca birden bire Skimpflasyon tabiri çok tuttu, dilden dile dolaşmaya başladı.
Oysa biz Skimpflasyon tabirini duymasak, bilmesek de Skimpflasyonun ne olduğunu çok iyi biliriz; süte su katmak, sucuğa eşek eti doğramak, at etinden pastırma yapmak, arısız bal, sütsüz peynir üretmek bu topraklarda iyi bilinen Skimpflasyon örnekleridir.
Mahfi Eğilmez blokunda yayınladığı yazısında Skimpflasyonu şöyle tanımlamış:
İngilizcede eksik anlamına gelen skimp sözcüğüyle enflasyonun birleştirilmesinden doğan skimpflasyon; ürünün içeriğinin değiştirilmesi, kalitesinin düşürülmesi sonucu ortaya çıkan daha düşük değerdeki bir malın aynı fiyatla satılması olgusudur. Bu yolla fiyat değişmemiş ve enflasyona etki etmemiş gibi görünür oysa gerçekte fiyat artmış olur.
Sonuç olarak enflasyon zaten çok karmaşık bir olgudur Skimpflasyon gibi uygulamalar da işin içine girince gerçek enflasyonu anlamak ve değerlendirmek her zaman kolay olmamaktadır.
Birde Skimpflasyon kadar ilgi çekmemiş olsa da Shrinkflasyon uygulaması var aslında biz bu kavramı da çok yakından tanırız örneğin ekmek adet olarak satılır birçok durumda ekmeğin fiyatı değişmez ama gramajı düşürülür. Örneğin 400 gram ekmek 5 liradan satılırken ağırlığı 200 grama düşürülüp aynı fiyata satılırsa bu ekmeğe % 100 zam yapıldı ekmeğin Kg fiyatı 12,5 liradan 25 liraya çıktı anlamına gelir ama vatandaş bunu kolay kolay anlayamaz, istatistiğe de yansımaz…
Kilo ya da litre olarak değil de adet olarak satılan deterjan, şampuan, yağ ve benzeri ürünlerin adet başına ağırlık ya da hacimlerinin değiştirilmesi de aynı anlama gelmektedir.
Mahfi Eğilmez makalesinde Shrinkflasyonu şöyle tanımlamış: Shrinkflasyon, İngilizcede küçülme, büzülme anlamına gelen shrink sözcüğüyle enflasyonun birleştirilmesinden doğan shrinkflasyon; ürünün fiyatı aynı kaldığı halde boyut, ağırlık ya da hacminde ortaya çıkan düşüşü ifade eden bir terimdir. Bu şekilde fiyat değişmez ve enflasyona etki etmez göründüğü halde gerçekte ortada bir enflasyonist değişim söz konusudur.
Mahfi Eğilmez Skimpflasyon ve Shrinkflasyona ek olarak ayrıca Greedflasyon ve Karaborsa enflasyonunu da tanımlamış bu tanımlamalar da şöyle:
Greedflasyon, İngilizcede açgözlü anlamına gelen greed sözcüğüyle enflasyonun birleştirilmesinden doğmuş bir terim olan greedflasyon; yüksek enflasyonun yarattığı ortamdan yararlanarak mal ve hizmetlerin satış fiyatlarını enflasyonun da üzerinde artırma eylemini tanımlıyor.
Karaborsa enflasyonu, Satıcıların, kamu kesimi eliyle belirlenen fiyatları beğenmeyerek malları tezgâh altından daha yüksek fiyatlarla piyasaya sürmesi nedeniyle fiyatlarda ortaya çıkan ve devam eden artışlar bu kategoriye girer. Bu durumda piyasada ikili fiyat oluşur: (1) Kamu kesiminin belirlediği resmi fiyat, (2) Karaborsa fiyatı. Kamu istatistik kurumu fiyatları piyasadan derlediği için enflasyonu açıklanan fiyatlara göre düşük hesaplar ama gerçekte enflasyon, karaborsa fiyatlarıyla yaşanır.
Mahfi Eğilmez blok yazısında “ Türkiye’de bugün itibarıyla hem talep hem de maliyet enflasyonu vardır. Maliyet enflasyonun bir bölümü ithal malları fiyatlarının hem dışarıda artması hem de kurdaki artış nedeniyle yükselmesi sonucu ithal edilmiş enflasyon kapsamındadır.
Türkiye’deki enflasyon, iki haneli olduğu için (Aralık 2023 itibarıyla yüzde 64,8) dörtnala enflasyon türünün tipik örneğidir.
Türkiye’de skimpflasyon, shrinkflasyon ve greedflasyon türlerinin hepsi mevcuttur.
Hissedilen enflasyon, açıklanan enflasyonun iki katıdır.” demiş
Özellikle sosyal medyadan kendisine Türkiye'de hangi enflasyon türünün yaşandığının sorulduğunu ifade eden Mahfi Hoca, "Bazı arkadaşlar bizde hangi tür enflasyon var diye soruyor: Bizde hepsi bir arada olduğundan buna da biz bir isim verelim: Multiflasyon. Yani çoklu enflasyon, Multiflasyon = Normal enflasyon + Skimpflasyon + Shrinkflasyon + Greedflasyon" yanıtını vermiş.
Mahfi Eğilmez’in dile getirdiği ve benimde burada bahsettiğim bu gerçekleri bilirsek hissedilen enflasyonun neden bu kadar yüksek olduğunu da anlarız…
Unutmayın enflasyon hangi türde ortaya çıkarsa çıksın kötü yönetimin en önemli göstergesidir…