AKP Genel Başkanı ne zaman ekrana çıksa, eline mikrofonu alsa bu ülkede yapılan tüm iyi işleri kendisine ve genel olarak Menderes vb sağ iktidarlara, tüm eksik, hata yada yanlışları ise CHP’ye, Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü dönemine fatura etmeyi pek seviyor.
Bu noktada Türkiye’yi hangi dönemde kim yönetti, kim ne yaptı, kim neyi eksik bıraktı ya da yanlış yaptı oturup objektif bir göz ile değerlendirmek gerekiyor.
Türkiye’yi dört ana döneme ayırmak gerekiyor
1- TEK PARTİ DÖNEMİ
2- ÇOK PARTİLİ PARLAMENTER DÖNEM
3- BAŞKANLIK DÖNEMİ
4- DARBE DÖNEMLERİ
1- TEK PARTİ DÖNEMİ
Tek parti dönemi aslında 1945 yılında sona ermiştir.
1945 yılında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) dışında ikinci bir partinin, Nuri Demirağ liderliğindeki Millî Kalkınma Partisi (MKP) kurulması ve 1946 genel seçimlerine çok partili sistemle gidilmesi ile başlamıştır. 18 Temmuz 1945’te gerekli başvuruyu yapan ve çalışmalarına başlayan Millî Kalkınma Partisi (MKP) 5 Eylül’de Başbakan Şükrü Saracoğlu’nun bu başvuruyu onaylamasıyla resmen kuruldu. Partinin kurucuları arasında Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (1920-23) muhalefet grubu olan İkinci Grup’un önderi Hüseyin Avni Ulaş, Cevat Rıfat Atilhan gibi kişiler yer alıyordu. Partinin ilk genel başkanı da Nuri Demirağ’dı. MKP 1946’da belediye seçimlerinde, gene 1946 ve 1950’de genel seçimlere katıldıysa da bir varlık gösteremedi. Başkan Nuri Demirağ 1954 genel seçimlerine Demokrat Parti listesinden bağımsız aday olarak katıldı ve Sivas’tan milletvekili seçildi.
Cumhuriyet’te çok partili hayat bu tarihten önce önce Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF; 1924-25) ve Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF; 1930) ile başlamış lakin bu partilerin ömürleri çok kısa olmuştur.
1946, 21 Temmuz 1946 tarihinde yapılmıştır. Bu seçimde Cumhuriyet Halk Partisi 395, Demokrat Parti 64 ve Bağımsızlar 6 Milletvekilliği kazandı.
CHP iktidarının sona ermesi ise 1950 seçimlerini Demokrat partinin kazanması ile gerçekleşir.
CHP’nin Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü’nün yönetiminde tek başına iktidar olduğu bu dönem toplam 27 yıldır.
2- ÇOK PARTİLİ PARLAMENTER DÖNEM
Bu dönem 1945 yılında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) dışında ikinci bir partinin, Nuri Demirağ liderliğindeki Millî Kalkınma Partisi (MKP) kurulması ve 1946 genel seçimlerine çok partili sistemle gidilmesi ile başlamıştır demiştik, lakin bu dönemde iktidarın el değiştirmesi için 1950 yılını beklemek gerekmiştir.
Çok partili parlamenter döneme damgasını vuran parti ve liderler:
DP: Adnan Menderes – Celal Bayar
AP / DYP: Süleyman Demirel – Tansu Çiller
CHP / DSP: İsmet İnönü – Bülent Ecevit – Deniz Baykal – Kemal Kılıçdaroğlu
ANAP Turgut Özal – Mesut Yılmaz
MSP / Refah Partisi / Saadet Partisi Necmettin Erbakan – Temel Karamollaoğlu
MHP: Alpaslan Türkeş – Devlet Bahçeli
AKP: Recep Tayyip Erdoğan – Abdullah Gül – Ahmet Davutoğlu – Binali Yıldırım
İYİ Parti: Meral Akşener
3- BAŞKANLIK DÖNEMİ
AKP: Recep Tayyip Erdoğan
4- DARBE DÖNEMLERİ
Bu dönemler Türk siyasetinde etkin olmuş olsalar da meşru yönetim açısından kayıp yıllar olarak görülmelidir. Türkiye’de üç darbe döneminden bahsetmek mümkündür:
60 ihtilali 27 Mayıs 1960 – 27 Ekim 1961 arası Cemal Gürsel – Milli Birlik Komitesi
80 ihtilali 21 Eylül 1980 – 13 Aralık 1983 arası Kenan Evren – Başbakan Bülent Ulusu
ayrıca 12 Mart Muhtırası, 28 Şubat süreci gibi seçilmiş meşru iktidarlara karşı yapılan ve siyaseti etkileyerek iktidar değişikliğine yol açan girişimler olmuştur.
60 darbe iktidarı 1 yıl 147 gün ve 80 darbe iktidarı ise 3 yıl, 83 gün sürmüştür, toplamda siyasi etkileri daha uzun sürmüş olsa da darbe iktidarları ancak 4,5 yıl sürmüştür.
Tek parti döneminde kesintisiz 27 yıl iktidar olan CHP’den sonra en uzun süre tek başına iktidar olan parti 18 yıl ile AKP’dir. AKP’yi 10 yıl ile DP ve onu da 8 yıl ile ANAP, 6 yıl ile AP izlemektedir, sağ partilerin toplamda tek başına iktidarı 42 yıldır ve 1950 yılı sonrasında damga vuran siyaset de hep sağ siyaset olmuştur.
Hangi dönemde kim ne yapmış ne yapamamış onu da bir sonraki makalede ele alacağım…