Kamu idaresinin kamusal hizmetlerde kullanmak üzere çeşitli özelliklere araç edinmesi son derecede normaldir, eksik araç ile yeterince ve verimli hizmet üretilebilmesi elbette ki mümkün değildir. Bu yüzden ezbere konuşup kamu araçları üzerinden tartışma yapmak polemiğe girmek asla doğru değildir.
Kamu araçları en temelde amaçları bakımından ikiye ayrılır:
1- MAKAM ARAÇLARI
2- GÖREV ARAÇLARI
Kamu araçlarını edinim yöntemleri bakımından ise üçe ayırabiliriz:
1- SATIN ALINAN ARAÇLAR
2- KİRALANAN ARAÇLAR
3- TAHSİS EDİLEN ARAÇLAR
4- EL KONULAN ARAÇLAR
Görev araçları ile ilgili çok konuşulmaz örneğin bir itfaiye aracı, ambulans, ya da ekip otosu kullanımı kamuoyunda pek tartışılmaz, çok haklı olarak tartışmalar daha ziyade makam araçları üzerinde yoğunlaşır.
Eski Türkiye’de Taşıt kanunu hükmü gereğince kamu kullanımındaki araçların şahsi kullanımı yasaktı, bu araçların kapısında hep “Resmi hizmete mahsustur” yazar ve bu araçlar daima resmi plaka takarlardı.
Kanunun tam metnine:https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.4.237.pdf adresinden ulaşabilirsiniz.
Yani herhangi bir Resmi aracı kimse karısını kuaföre götürmek ya da çocuğunu okula bırakıp almak için kullanamaz, eğer kullanırsa hapis cezası ile cezalandırılır!
Şunu hepimiz biliyoruz günümüzde ise resmi araçlar ve özellikle de makam araçları kanunen yasak olmasına rağmen hizmet ile ilgili olmayan şahsi işlerde bol bulamaç kullanılmaktadır. Sadece bu durum bile milyarlarca liranın israf edilmesine yol açmaktadır.
Kamu araçlarının sadece kullanımında değil aynı zamanda ediniminde de çok ciddi sıkıntılar ve israfa yol açan uygulamalar vardır, bu uygulamaların başında da kiralama yöntemi gelmektedir.
Kamu neden araç kiralar?
İşin açığı araçları satın almayıp kiralamak kamu idaresi açısından son derecede saçma ve pahalı bir tercihtir!
Neden saçma bir tercih bu derseniz:
Çünkü hem çok daha pahalıya mal edersin ve hem de kira ödemesi buharlaşır gider, elde varlık değeri olan hiç bir şey kalmaz.
Sonuçta senin araç kiralayacağın firma satın alma maliyetine katlanacak buna ek olarak çoğu durumda finansman, bakım onarım, sigorta ve benzeri maliyetleri de buna ekleyecek en nihayetinde de üzerine bir kar koyacak değil mi?
Oysa devlet sadece satın alma maliyetine katlanacak ve en azından teoride devlet külliyetli miktarlarda alım yaptığı için en uygun fiyatı bulabilir ve bu fiyata bir şirketin ulaşması kolay değildir. Sadece kiralama işini yapan firmaya ödenecek kardan bile tasarruf yapılsa devlet dünya kadar karda olacaktır.
Aslında kiralama seçeneği çoğu zaman sadece finansal problemler yüzünden gündeme gelir, parası ya da kredisi olan bir kurumun araç kiralaması çok da hesabi bir davranış değildir.
Tamam, bazı özel firmalar da kiralama yapıyor ama o firmalar çoğu zaman tasarruf etmek için değil daha maliyetli olduğu halde asli işleri dışında bir araç yönetim işi ile uğraşmamak ve finansman kaynaklarını araçlara tahsis etmemek için kiralama seçeneğine yöneliyorlar, fakat kamu için bu gerekçeler hiçbir şekilde makul değildir.
Kamu biran önce bu kiralama modelinden vaz geçmeli ihtiyaç duyduğu araçları bütçe ayırıp satın almalıdır. Finansman sıkıntım var bu yüzden illa kiralayacağım diyorsa da Leasing yöntemi çok ama çok daha akıllıca olacaktır.