Efendim üzerinize afiyet yıllardan beri yapmadığım yaz tatilimi resimde gördüğünüz romanlarda ki gibi aşı boyalı pancurları olan evde yapmaktayım. Nazar deymesin diye de hiç size bahsetmedim. Ama içinde olup da daha fazla sakin şehir eski Foça’dan ve onun göz ağrısı üzümünden bahsetmemek olmaz. Bugün Dünya’nın en leziz şarapları’nın üretildiği Fransa’da ilk tanınan, Avrupa’da yetiştirilen ilk üzümdür FOÇA KARASI…Foça karası 2600 yıl önce Foça’da yetiştirilen antik bir üzümdü. M.Ö. 500’lü yıllarda Perslerin Foça’yı yağmalamasıyla bir kısım Foçalılar kürekli gemileriyle batıya göç ederek Fransa’da Marsilya koloni şehrini kurmuşlar ve Foça’dan yanlarında götürdükleri üzümleri burada da yetiştirmeye devam etmişlerdir.
Kendi topraklarında yani Eski Foça’da Rumlar tarafından yetiştirilmiş bu üzümler mübadele sonrasında kaderine terk edilmiş ve tükenmeye yüz tutmuştur. Adalarda Rumlar hala üretiyor ve ticaretini yapıyorlar bu tatlı şarabın.. 90’lı yıllarda Fransız bir turistten adını tesadüfen duyan meraklı bir belde sakininin, uzun uğraşlar sonucu fidelerini bulup yetiştirmeye başlamasıyla Foça karası antik üzümleri şirin rembetik Ege kasabasının alameti farikası olmuş… Sırpçada “isyancı” anlamındaki “rebenòk” teriminden geldiği düşünülmektedir. Dolayısıyla otoriteye boyun eğmeyen anlamı taşımaktadır. “Rebet” teriminin bir anlamının da “sefaya düşkün, yarınını dert etmeyen”olduğu da göz önünde bulundurularak, kökeninin olasılıkla rağbet sözcüğünden geldiği de söylenmiştir …Foçalı o kadar yarınını dert etmez ki dünyada 30 ülkeye yayılmış 264 tane, Türkiye’de de 17 adet bulunan cittaslow/ sakin şehir tanımına en uygun belde olmasına rağmen unvanların peşinde koşup formalitelerle uğraşmaz…
Cittaslow yani sakin şehirlerin en kralıdır aslında Foça… “Citta” İtalyancada sakin, “slow” ise İngilizcede yavaş anlamına geliyor. Bu iki kelimenin birleşimiyle 1999 yılında, salyangoza benzetilerek sembolleştirilip asrımızın olumlu kent yaklaşımı olarak kavramlaştırılarak İtalya’da ortaya çıkmış Cittaslow hareketi… Hareketinin en temel amacı, küreselleşme karşısında birbirine benzeyen şehirlerin özgünlüklerini korumalarını sağlamak. Özellikle tüketimin yaygınlaştığı bir dönemde turizmin de etkisiyle şehirlerin kendi kimliklerini kaybetmesine karşı bu hareketin benimsenmesi çok büyük önem taşıyor. Sakin şehirlerde altyapı sorunları belirlenip çözüme kavuşturuluyor ve yöresel mimari olduğu gibi korunuyor. Aynı zamanda ekolojik dengeyi ön planda tutan restorasyonlar yapılıyor. Yenilebilir enerji kullanımı ve geri dönüşüm artırılıyor. Ayrıca halkın da kendi geleneklerini benimseyerek şehirlerinin özgün atmosferini koruması için adım atmaları sağlanıyor. Aynı şehri paylaştıkları insanlarla değerlerini korumak için bir araya gelmeleri ve iletişim kurmaları sağlanıyor. Sakin şehir unvanını alabilmek için şehirlerin hareketin tüm adımlarını uygulamasını kabul etmesi gerekiyor. Aynı zamanda unvanı alacak şehrin, dokusunu korunmak için sürekli olarak çalışmalar yapmaya devam etmesi isteniyor. Nüfusu 50.000’den az olan şehirlerin belirlenen kriterlere uygunluğu kontrol ediliyor. 1999 yılında İtalyan belediye başkanlarının önderliğinde birlik sakin şehir unvanı için şu an tam 72 kritere uygunluk aranıyor. Kriterler Enerji ve çevre politikaları; Altyapı politikaları, Kentsel yaşamın kalitesi ile ilgili politikalar, Tarım, turizm ve zanaatkarla ilgili politikalar, Misafirperverlik, farkındalık ve eğitim için politikalar, Sosyal uyum, Ortaklıklar vb.7 alt başlıkta toplanan tüm sorulara yanıt vermek yerine Façasını bozmayarak sakin kalmaya becermiş Foça…Yatayda yapılaşarak siluetini korumayı başarmış. Marina salgına kapılıp her, Akdeniz sahil kasabasının göz bebeği olan croisette/kruvasan hilal şeklinde ki nefis koyunu, önüne beyaz beton duvar çekerek, sakinlerine yasaklamamış. Ülkemiz kıyılarından sadece eski Foça kordonu boyunca uzanan el değmemiş plajdan havlunuzu banka bırakıp denize girilebilmek büyük zenginliktir… Rumlardan kalma bağ evlerinden, tuz ardiyelerinden renove edilmiş, her genç kızın romantik rüyasını süsleyen aşı boyalı kepenkli, taş evlerle çevrelenmiş kordon boyuyla çevresel yozlaşmaya karşı sürdürülebilir direnç koyuyor sakin/cool balıkçı kasabası FOÇA…