Fehim Paşa Konağı, Rahmetli Turgut Özakman’ın yazdığı bir oyun. 1979-80’de İş Bankası Tiyatro Büyük Ödülü’nü almış.
“Sultan Abdülhamit
saltanatının otuz ikinci yılında
uzanmış sert iktidar yatağına
roman okuyordu
Yıldız Sarayı zeytinyağı dolma
şebboy ve küf kokuyordu
her şey düzeninde görünüyordu kısacası
İstanbullular her gece mehtaba çıkmaya
başladılar…”
diye başlar…
Tiyatro Actor Studio ve Bahadır Tokmak
Tiyatro Actor Studio, geride bıraktığı 17 yılla, Ankara’da bir alışveriş merkezindeki en uzun soluklu tiyatro… Burada dram, bale veya görsel sanatlar, çeşitli kurslar da veriliyor, oyunculuk atölyesinin öğrencileri de önceki öğrenci, şimdiki tiyatrocularla birlikte, her sene yeni bir oyun çıkarıyorlar. Oyunu yenileriyle birlikte yıllarca oynadıkları da oluyor.
Başında, yıllarını tiyatroya vermiş bir sanat emekçisi, Bahadır Tokmak var. Yazıyor, yönetiyor, oynuyor, yetiştiriyor ve yetiştirdikleriyle birlikte sahne alıyor…
Yola Müjdat Gezen Ankara olarak başlamışlardı, o günü dün gibi hatırlıyorum. Uzun süredir kendi ayakları üzerinde…
Bahadır Tokmak, orta ikinci sınıfta başlayan tiyatro aşkı hiç bitmeyen bir sanatçı. Kimlerle, hangi tiyatrolarda çalışmamış ki? Özetle vermek gerekirse, Rahmetli Oğuz Aral ile karikatür, Halk Evleri, Ankara Sanat Tiyatrosu (AST). AST ilk tiyatro eğitimini aldığı yer olmuş, dekorlara yardım ederken jandarma rolü kapmış! Erkan Yücel ile Ankara Halk Tiyatrosu, Rahmetli Erol Kardeseci ile yıllarca “Sonradan görmeler”de oynama deneyimi…
Üstteki bölümü, daha önce yazdığım bir yazıdan aldım.
https://lavarla.com/bahadir-tokmak-ve-actor-studionun-yeni-oyunu-cikin-evimden/
Fehim Paşa Konağı
Oyun, 1908 yılında, Padişah Abdülhamit'in son dönemlerinde, 2. Meşrutiyetin ilanının hemen öncesi ve sonrasında geçer. Rasim Baba, Fehim Paşa’nın eski kabadayılarındandır. Serttir. Oğlu da tam tersi!
Rasim Baba hain bir pusuda kolundan ayağından yara alır, kabadayılıktan ve Fehim Paşa’nın konağından uzaklaşır. Oğlu kendi gibi değildi ama yine de paşanın konağında bir yer bulsun, kendisini kurtarsın ister. Babasının tam istediği gibi olmasa da Yusuf da konakta kendine bir yer bulur. Bulur ama gönlünü de Fehim Paşa’nın kızı Mihriban’a kaptırır…
Sevgili Bahadır Tokmak, yazarının da izniyle bu oyunu daha önce de sahneye koymuştu. Bazı değişiklikler yapmış, Rahmetli Özakman’dan da olur almıştı. Özakman’ın, Bahadır Tokmak’ın Dil-Tarih’ten hocası olduğunu da notlarımıza ekleyelim.
Oyundaki değişiklikleri sormuştum bir gün.
Özakman,
“Kerata, güzel değişiklikler yapmış.” demiş, her zamanki babacanlığını ve hoşgörüsünü göstermişti…
Oyun sonu
Oyun, prömiyerini oyuncuların aileleri ve tiyatronun dostlarıyla yaptı. Ayakta alkışlandı, dakikalarca. Sona eklenen Atatürk ve Turgut Özakman tabloları izleyicilerden ayrı bir coşkulu alkış aldı.
Tokmak, yaptığı duygusal konuşmada, bir tiyatroyu böylesi uzun solukla sürdürmenin zorluklarından kısaca söz etti. Atatürk’ü ve hocası Özakman’ı saygıyla ve minnetle andı. Arkasında resimleri vardı,
“Arkamız sağlam!” dedi ve ekledi:
“Madendeki işçi gibi, okuldaki öğrenci veya genç bir teğmen gibi, hepimiz Mustafa Kemal’in askerleriyiz” dedi, salondaki alkış bir kez daha yükseldi.
Kadir Kağan Bayram
Oyunun baş kahramanı.
İki karakteri birden canlandırdığı oyunda, rollerin her birinde sergilediği kabiliyetiyle, seyircinin coşkulu alkışından önemli pay alan Kağan Kadir Bayram,
“Haftanın 7 günü çalışıyoruz. Bu tiyatroyu ayakta tutmaya çalışıyoruz.” dedi ve gözyaşlarını tutamadı.
Oyunda yeni mezunların yanında Bayram’ın kardeşi de rol almıştı. Her biri harika oynadılar, bir de bu satırlarda kutlamak isterim.
Yorumlar
Bu bölüme önce oyunda rol alan 3 oyuncunun yorumuyla başlayalım.
Önce Perihan Kocaoğlu…
“Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde geçen bir hikâye ile hem tarihsel hem de toplumsal bir tahlil sunuyor. Oyun, dönemin kültürel, sosyal ve politik çatışmalarını mizahi bir dille ele alırken, izleyiciyi hem güldürür hem de düşündürür. Fehim Paşa'nın konağında geçen olaylar, farklı karakterlerin çatışmaları ve içsel dünyaları, seyirciye derinlemesine bir
deneyim sunar. Özellikle sahne tasarımı, kostümler ve oyunculuk performansları çok başarılıdır. Karakterlerin zenginliği ve yapısal derinliği, eseri klasiklerden biri yapmaktadır.
Bu oyun, sadece bir dönemin yansıması olmanın ötesine geçip, evrensel insan halleri ve toplumsal yapıları sorgular. Mizah, trajedi ve drama arasındaki ustaca denge, ‘Fehim Paşa Konağı’nı hem eğlenceli hem de düşündürücü bir deneyim haline getirir. Turgut Özakman’ın kaleme aldığı Bahadır Tokmak’ın revize ettiği bu oyunda oynadığımız için çok şanslıyız.”
Diğer bir oyuncu, Ezgi Tokgöz’ün yorumunu:
“Turgut Özakman, Fehim Paşa Konağı ile dönemin ruhunu başarılı bir şekilde yansıtırken, bireylerin içsel çatışmalarını ve toplumun çürüyen yapısını gözler önüne serer. Oyun, karakterler arasındaki ilişkiler üzerinden toplumsal eleştiriler yapar, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarındaki huzursuzlukları da vurgular. Hem dramatik hem de komik unsurlar içeren eser, izleyiciyi hem eğlendirir hem de düşündürür. Bu oyunda olduğum için çok şanslıyım her şey yönetmenimiz Bahadır Tokmak sayesinde.”
Esra Kerman’ın yorumu:
“Bazı besteler onlarca kişi tarafından onlarca değişik tarzda icra edilir.
Ama sadece birkaçı eserin hakkını verebilir ve icracısıyla bütünleşir.
Bu eser de pek çok kez sahneye uyarlanmış bir eser. Hocamızın sanatsal ve entelektüel altyapısının derinliği, sosyal ve siyasi çizgisi ile nüktedanlığı oyunumuzun diğer uyarlamaların önüne geçmesini sağlamıştır bence.
Her birimizi çok iyi tahlil edebilme becerisi sayesinde, kendimizin bile fark etmediği becerilerimizi parlatıp nevi şahsına münhasır renklerden oluşan rengarenk bir dünya yaratarak izleyiciyi büyülediğine inanıyorum.
Hocamın oyunları, üzerinize sinen parfüm gibi ruhunuza siner. Alt notaları laiklik, Atatürkçülük, insana saygı ve kadının gücüdür.
Hocamla yolumu kesiştiren kadere minnettarım.”
Kocaoğlu, Tokgöz ve Kerman’ı’, tüm oyuncularla birlikte bir kez daha yürekten kutluyorum.
Oyunu Engelsiz Fotoğraf Derneği (ENFOD) Adım Adım Ankara ekibiyle izledik. Elbette bayıldık. Bizimle izleyen dostlardan, Mehmet Tekeş’in oyunla ilgili cümleleriyle ve oyundan birkaç kareyle yazıyı noktalıyorum.
“Yeni başlayan, eğitimi devam eden ve tecrübeli oyuncuların başarılı harmanlaması ve her birindeki yüksek motivasyon, oyunu izleyenlerin büyük bir keyif almasını sağladı. Bahadır Beyin performansı çok etkileyiciydi. Emeklerine sağlık. Şiddetle izlemenizi öneririm.”
Kaynaklar
* Turgut Özakman, Bütün Oyunları 5, Ankara, Bilgi Yayınevi, 2. Basım, 2016.
* ‘Tiyatro Actor Studio’, Fehim Paşa Konağı Oyunu, Panora Alışveriş Merkezi.
