Zaman zaman özellikle AKP mensubu tanıdıklarım neden bu kadar kötümsersin, neden hep enflasyonun, kurların ve işsizliğin yükseleceğini öngörüp, üstüne üstlük bu öngörülerini paylaşarak halkın moralini de bozuyorsun diye bana soruyorlar.
Buradan yanıtlayayım, öncelikle ben bir ekonomistim, ekonomi yazarıyım ve bilim insanıyım ekonomide olan biteni anlamak olacakları tahmin etmek ve bunu iktidar muhalefet ayrımı yapmadan kamuoyu ile paylaşmak da benim işim. Ne iktidara ve nede muhalefete yaranmak gibi bir derdim de yok tek derdim gerçekleri anlamak ve doğru tahminler yapmak. Gerçeklerin halkın moralini bozması ya da bozmaması da benim hiç mi hiç ilgi alanımda değil, ne pembe bir tablo çizip insanları ekonomik riskler karşısında savunmasız bırakmak ve nede karamsar bir tablo çizip olası kazançları kaybettirmek benim için doğru bir yöntem değildir. Tahminlerim başarılı olur, olacakları önceden öngörebilirsem bu benim için hem bir kıvanç kaynağıdır ve hem de kariyerimin gereğidir.
Şimdi gelelim enflasyon neden yükselecek sorusunun cevabına yanıt çok basit; enflasyon zaten çok yüksek, AKP iktidarı enflasyonist politikalar uyguladığı için enflasyon yükseldi ve bu politikaları uygulamaya devam etmek zorunda olduğu için daha da yükselecek.
Birçok kişinin bildiğinin ve yahut da zannettiğinin aksine enflasyon iktidarlar tarafından uygulanan enflasyonist politikalar neticesinde ortaya çıkan ekonomik bir olgudur, tesadüfi değildir. Bir ekonomist uygulanan ekonomi politikalarına bakarak enflasyonun yükselip yükselmeyeceğini kolaylıkla tahmin edebilir, bunda şaşıracak en ufak bir şey yoktur.
Peki, AKP neden enflasyonist politikalar uyguluyor? Bu sorunun yanıtı da çok basit ayağını yorganına göre uzatmadığı, israf ve gereksiz harcamalardan kaçınmadığı için bütçe dikiş tutmuyor, açığı para basarak karşılamak zorunda kalıyorlar işte enflasyonun artışındaki en önemli neden bu.
İkinci bir önemli neden ise Türk Parasına kimse güvenmiyor. AKP iktidarının son derecede kötü yönettiği ekonomi yüzünden işler zaten sıkıntıdaydı, ciddi bir kriz yaşanıyordu birde üstüne Covid 19 pandemisi eklenince işler iyice çığırından çıktı yönetilemez bir hal aldı.
Bir para için güven esastır! Paranın değerini ve satın alma gücünü belirleyen iki önemli parametre vardır bunlardan birincisi parayı dolaşıma sokan otoritenin itibarı ve ikincisi ise paranın dolaşımdaki miktarıdır.
Otoritenin itibarı ise tamamen varlıklarına, üretim gücüne ve iş ahlakına bağlıdır. Merkez bankasının rezervleri bile ekside olan, özellikle de döviz ve altın ile aşırı borçlu olan bir ülkede varlıktan bahsedilemez. Sonuçta varlık mevcutlar ve alacaklardan borçlar düşülerek hesaplanır. Üretim gücü meselesine gelince, ürettiğinden fazlasını tüketen ve bu yüzden de durmadan dış ticaret açığı veren bir ülkenin üretim gücü zayıftır. Şöyle bir düşünün Türkiye üretimini komple durdursa dünya bundan ne kadar etkilenir, hatta ne kadar fark eder?
Son unsur ise elbette iş ahlakı, bir paraya güven duyulabilmesi için o parayı basan otoritenin basiretli ve ahlaklı davranacağına güvenmek gerekir. İtibardan tasarruf olmaz diyerek kamu kaynaklarını har vurup harman savuran, kamu alımlarında yolsuzlukların ve hesapsız kitapsız işlerin gırla gittiği bir ülkede kimse iş ahlakına pirim vermeyecektir.
Sonuç olarak enflasyonu önlemek için sıkı para ve maliye politikaları uygulamak gerekir. Sıkı para politikası demek yüksek faiz ve dolaşımdaki para miktarının kısıtlanması demektir. Bu gün Merkez Bankası TÜİK enflasyonunun çok az üstünde bir faiz vererek kurusıkı para politikası uygulamaktadır. Daha da kötüsü piyasa zaten TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranlarına da inanmamakta, itibar etmemektedir. Bu açıdan bakılınca Merkez Bankası enflasyonun altında negatif faiz uygulamaktadır.
Sıkı maliye politikalarına gelince bu kamu harcamalarının daraltılmasını gerektirir sadece mültecilere 70-80 milyar dolar harcanan, askeri operasyonlara ne kadar para harcandığı bilinmeyen bir ülkede sıkı maliye politikaları uygulandığını söylemek mümkün değildir.
Bütün bu gerçeklikleri alt alta yazıp, hesap kitap yaptığında enflasyonun yükseleceğini öngörmek çok da zor olmuyor, bende bu yüzden ben enflasyon yükselecek diyorum.