Cumhuriyet Halk Partisi’nin kökü ve kurumsal bir yapı şeklinde ortaya çıkışı esas itibariyle Sivas Kongresi’ne dayanmaktadır.
Sivas Kongresi 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında toplanmış, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde işgallere direnmek amacıyla kurulan Müdâfaa-i Hukuk Cemiyetleri Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında bu kongrede birleştirilmiştir.
23 Nisan 1920’de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti delegelerinden oluşmuş, ancak 1922’de Meclis, Birinci Grup ve İkinci Grup adıyla iki ana gruba ayrılmıştır.
Millî Mücadele zaferinden sonra Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki Birinci Grup, ülke çapında siyasi örgütlenmeye girişmiş ve 28 Haziran 1923 tarihinde yapılan seçimlere tek liste ile girerek biri dışında bütün Milletvekilliklerini elde etmiştir.
Mustafa Kemal, 9 Eylül 1923 tarihinde Dokuz Umde adı verilen siyasi programı ilan etmiş ve iki gün sonra İçişleri Bakanlığı’na verilen bir dilekçeyle Halk Fırkası’nı kurmuştur.
Halk Fırkası’nın resmî kuruluş tarihi 11 Eylül 1923 olmasına rağmen, partinin kuruluş tarihi partileşme kararının alındığı 9 Eylül 1923 olarak kabul edilir. Halk Fırkası’nın adı daha sonra “Cumhuriyet Halk Fırkası” olarak değiştirilmiştir.
1931 yılından toplanan Üçüncü Kurultay’da tüzük yenilenmiş cumhuriyetçilik, laiklik, milliyetçilik, devletçilik, halkçılık ve inkılapçılıktan oluşan altı ilke partinin ana programı olarak belirlenmiştir.
Dil Devrimi’nin getirdiği yeni politika gereği 29 Mayıs 1935 tarihinde 384 milletvekili ve 160 il delegesi ile toplanan Dördüncü Parti Kurultay’ında partinin adı, Cumhuriyet Halk Partisi olarak değiştirilmiştir.
CHP’nin altı ilkesini simgeleyen altı oklu amblemi, köy enstitülerinin de mimarı olan İsmail Hakkı Tonguç tarafından tasarlanmış ve 1933 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır.
CHP’yi tek partili ve çok partili siyaset dönemleri olarak iki ana dönemde incelemek gerekir diğer yandan CHP’yi Genel Başkanların ismi üzerinden dönemlere ayırırsak:
1- MUSTAFA KEMAL ATATÜRK DÖNEMİ
2- İSMET İNÖNÜ DÖNEMİ
3- BÜLENT ECEVİT DÖNEMİ
Bülent Ecevit’in Genel Başkanlığı döneminde malum 12 Eylül darbesi oldu darbeci Evren ve şürekâsı anayasayı yürürlükten kaldırdılar, meclisi ve tüm siyasi partileri kapattılar. Tüm diğer siyasi partiler gibi ülkenin kurucu partisi olan CHP’de kapatılmış oldu.
12 Eylül rejiminin gücü azaldıkça 12 Eylül rejiminin ürünü eski siyasi partilerin aynı adla tekrar açılmasını engelleyen yasa 19 Haziran 1992 tarihinde kaldırıldı ve bu şekilde eski partilerin yeniden açılabilmesi sağlandı.
Bu karar en fazla da CHP’yi etkiledi ve 3 Mayıs 1992 tarihinde CHP’nin hayatta olan son genel yönetim kurulu üyeleri Cumhuriyet Halk Partisi’nin yeniden açılacağına dair bir bildiri yayımladılar.
9 Eylül 1992 tarihinde, bir önceki kurultay olan 1979 yılındaki 8. Olağanüstü Kurultay delegelerinin büyük çoğunluğunun katılımı ve oybirliği ile tekrar açılan partinin 25. Olağan Kurultay’ında, Deniz Baykal Genel Başkan olarak seçildi. Bu tarihten sonra ise:
4- DENİZ BAYKAL DÖNEMİ
5- KEMAL KILIÇDAROĞLU DÖNEMİ
Yaşanmıştır.
Burada dikkatlerinizi çekmek istediğim husus CHP’nin birçok defa Genel Başkan değiştirdiği halde kurumsal varlığını ve ideolojik istikrarını sürdürebilmiş tek siyasi partinin CHP olduğu gerçeğidir.
İşte Kemal Bey’de bu gerçeğe dayanarak CHP’de önemli olan Genel Başkanlar değil kurumsal yapı ve kurucu değerlere olan bağlılıktır demektedir.
Tamam, bir seçim kaybedildi ve bu kaybın da bir faturası olacak ama emin olun CHP’nin kurumsal yapısı bu faturayı en adil şekilde çıkaracak ve bu değişimde kurumsal bir hasara neden olmayacak basiretli tutumu sergilemeyi bu defa da başaracaktır.